6-sinf. Botanika 7-dars: gul

Gk₍₅₎ Gt_{1+2, (2)} Ch₍₉₎₊₁ U₁
20.5. Burchoqdoshlar (dukkakdoshlar) oilasi

Oila vakillari: Achchiqmiya, afsonak, akatsiya, astragul, beda, boqila, burchoq, gledichiya, isirg`a o`t, loviya, mosh, no`xot, aksitrops, oqquray, quyonsuyak, sebarga, shirinmiya, soya, tangao`t, tuxumak(yapon saforasi), yantoq, yasmiq, yer yong`oq, zirako`t

Burchoqdoshlar oilasiga Yer sharining deyarli barcha qismida tarqalgan 400 turkumi oid 12000 ga­ yaqin tur o‘simlik kiradi. Respublikamizda burchoqdoshlarga oid 57 turkumga mansub 470 dan ortiq turdagi o‘simlik o‘sadi

Bu oila vakillarining ko‘pchiligi bir, ikki va ko‘p yillik o‘tlardan iborat. Burchoqdoshlar orasida qisman yarim buta, buta va daraxtlar uchraydi.

Oila vakillarining ildizi – o‘q ildiz tizimli. Ildizida tugunak bakteriyalar hamkorlikda hayot kechiradi. Ular shu o‘simliklar ildizida yashab havodagi erkin azotni o‘zlashtiradi. Bu tugunaklar tuproq hosildorligini oshiradi. Poyalari tik o‘suvchi, ilashuvchi, o‘raluvchi yoki yotib o‘suvchi bo‘ladi. Barglari ko‘pincha murakkab, ba’zan oddiy, hamisha yonbargchali, poyada ketma-ket o‘rnashgan. Gullari qiyshiq, ikki jinsli, shingil, kallakcha xilidagi to‘pgulga joylashgan. Gulkosachasi yarmigacha qo‘shilgan 5 ta gulkosachabargdan tashkil topgan. Gultoji kapalak shaklida bo‘lib,

5 ta gultojbargdan hosil bo‘lgan. Ulardan ustidagi yirikrog‘i «yelkan» yoki «bayroqcha» deb ataladi; ikki yoniga joylashgani «qanotcha» yoki «eshkak» deyiladi. Bir-biri bilan qo‘shilgan bir juft ostki gultojbarg esa «qayiqcha» deyiladi. Changchilari 10 ta, ulardan 9 tasining iplari bir-biri bilan qo‘shilib ketgan, o‘ninchisi esa erkin, urug‘chisi 1 ta. Mevasi dukkak.

Burchoqdoshlarga mansub, respublikamizda keng tarqalgan o‘simliklardan biri o‘tloq sebargasidir.