6 sinf Adabiyot (2009-yil nashri)

Ko‘rub rahm aylagil, ey lolarux, chehrayi zardim. Ushbu bayt muallifi kim? Bobur

15. Yod etmas emish kishini g‘urbatda kishi, Shod etmas emish ko’ngulni mehnatda kishi. Ko’nglum bu g’ariblikda shod o’lmadi, oh, G‘urbatta sevunmas ermish, albatta, kishi. Ushbu ruboiyning turini va muallifini ayting. Xosai ruboiy, Bobur

16. “Ahbob” so‘zining ma’nosi nima? Do‘stlar, yorlar

17. Boburning “Ahbob, yig‘ilmoqni farog‘at tutungiz” deb boshlanuvchi asarining janri? Ruboiy

18. Bobur lirikasida qaysi janrlar yetakchi mavqe tutadi? G‘azal va ruboiyda

19. Bobur quyidagi baytda qanday she’riy san’atlardan foydalangan?

“Mening ko‘nglumki, gulning g‘unchasidek tah-batah qondur,

Agar yuz ming bahor bo‘lsa, ochilmog‘i ne imkondur”. Tanosub, tashbeh, epitet, mubolag‘a, tazod

20. Boburning “Boburnoma” asari dastlab qanday nom bilan yuritilgan? “Vaqоyе”

21. “Mening ko‘nglumki...” g‘azalining hajmi necha bayt? 6 bayt

22. Boburning qaysi misra bilan boshlanuvchi ruboiysidagi qofiyadosh bo‘lib kelgan so‘zlar muqayyad qofiyaga misol bo‘ladi? “Tuz oh, Zahriddin Muhammad Bobur...”

23. Ingliz olimi Denison Ross Boburning «bequsurlikda yagona hamda jo‘n uslubda yozilgan» qaysi asari ham borligini aytadi? «Vaqoye’» yoki «Tarixi turkiy» asar

24. Quyidagi ko‘chirma qaysi kitobdan olingan? «Aytishlaricha, Bobur juda bahodir sipoh va iqtidorli ilm ahli sirasidan bo‘lgan. U hali Afg‘onistondalik vaqtidayoq ayrim islohotlarni o‘tkazishga qo‘l urgan-u, lekin uning natijalari yaxshilik bilan tugamasligini anglagan. Chunki qabilaviy tizimga xos urf-odat va an’analarning ayrim talab-taqozolari kutilmagan oqibatlarga olib kelishi mumkin edi. Shu bois u o‘z rejalaridan voz kechgan...»

N.G‘. Nizomiddinovning «Boburiylar davri Hindiston turkiy tili va adabiyoti» kitobidan

25. Boburning hukmdor sifatidagi oqilona siyosatini ochib beradigan quyidagi fikrlar muallifi kim? «Bobur nainki mamlakatda siyosiy ahvolni o‘zgartirdi, balki saltanatni g‘arbiy viloyatlar bilan birlashtirdi. Kushon rojaliklaridan keyin Afg‘oniston va Hindistonning o‘zaro aloqalari uzilgan va sobiq «Turk sultonlari» hukmronligida chegaralar qarovsiz holga tushgan edi. Bobur esa Afg‘oniston va Hindiston o‘rtasida o‘z saltanatini barpo qilib, so‘ng o‘rtadagi shimoliy va janubiy chegaralarini mustahkamladi. Qachonlardir jang-u jadal maydoni bu sarzamin savdo-tijorat hamda madaniy-ma’rifiy markazga aylandi». Sayid Sabohiddin Abdurahmon

26. Ingliz olimi Denison Rossning Bobur haqida bildirgan fikrlarida qo‘llanilgan nuqtalar o‘rniga mos asar nomini qo‘ying. «U nazm yo‘lida ... atalmish asarini yaratib, shu bilan ko‘pchilik tomonidan foydali deb topilgan islomiy huquqshunoslikka doir ta’limotning muallifi bo‘ldi, shuningdek, turkiydagi aruz vazni haqida benazir risola yozdi...» «Mubayyin»

27. Sayid Sabohiddin Abdurahmon «Mo‘g‘iliy ahd» kitobida Bobur Hindistonda Panipat maydonidagi jangdan so‘ng qancha umr ko‘rganligi yoziladi? uch yil-u sakkiz oy

28. Boburning hukmdor sifatidagi oqilona siyosatini ochib beradigan quyidagi fikrlar muallifi kim? «Bobur turkiy she’riyatda Alisher Navoiydangina keyingi o‘rinda edi. U sof va nafosatli turkiyda devon tartib etdi... U musiqa va o‘zga san’atlarni g‘oyatda nozik idrok etardi».

Denison Ross

29. 
    Ingliz olimi Denison Ross Boburning qaysi asarni tarjima qilganligini ta’kidlaydi? «Risolayi volidiya» asarini
    
30. 
    Bobuming qaysi she’ridagi ruhiy holat ifodasida sariq rang bilan bog‘liq tasvirlar yetakchilik qiladi? «Xazon yaprog‘i yanglig‘» g‘azalida
    

31. Bobur qalamiga mansub «Xazon yaprog‘i yanglig‘» g‘azalining quyidagi baytida qo‘llanilgan «avroq» obraziga izoh bering.

Ne tole’dur mangakim, axtari baxtim topilmaydi,

Falak avroqini har nechakim daftardek axtardim.

1. 
   Baytda xazon, barg tushunchalari kitob sahifasi - varaq shaklida tilga olingan; 2) Lirik qahramon o‘z taqdiridan (ne toledur manga) hayron, umri davomida «falak avrog‘i»nigina izlab kelmoqda; 3) Lirik qahramon daftarning har bir varag‘ini - umrning har bir lahzasini astoydil va muntazam (har nechakim) qidirmoqda; 4) Baytda barg tushunchasi lirik qahramonning baxt yulduzi (axtari baxtim) sifatida tilga olingan. 1, 2, 3
   

32. Boburning qaysi she’ri bir qarashda oshiqona ruhda yozilganday ko‘rinsa-da, uning mag‘iz-mohiyatida ijtimoiy ohanglarning ustunligini kuzatish mumkin bo‘lib, oshiqning o‘z yoridan shikoyati bahonasida lirik qahramonning o‘z zamoni va zamondoshlariga bo‘lgan munosabati ham aks etgandek tasavvur uyg‘onadi? «Jonimdin o‘zga yori vafodor topmadim...» g‘azali

33. Boburning «Xatting aro uzoring - sabza ichinda lola...» g‘azalining quyidagi matla’sida nima lolazor bag‘rida erkin, sho‘x raftor bilan kezinib yurgan ohuga o‘xshatilgan?

Xating aro uzoring - sabza ichinda lola,

Ul chashmi purxumoring loladagi g‘azola. yorning ko‘zi

34. 
    Bobur lirikasida qaysi janrlar katta o‘rinni egallaydi? g‘azal va ruboiy janrlari
    

35. Birgina so‘zning o‘zgarishi asosida hosil bo‘lgan Boburning quyidagi ruboiysida qofiya vazifasini bajargan so‘zlarni toping.

Tuz oh, Zahiriddin Muhammad Bobur, Yuz oh, Zahiriddin Muhammad Bobur.

Sarrishtayi ayshdin ko‘ngulni zinhor Uz, oh, Zahiriddin Muhammad Bobur. Tuz, yuz, uz

36. Boburning qaysi ruboiysidagi murojaat shakli, fe’ldagi ikkinchi shaxs ko‘plik qo‘shimchasining takrorlanishi uni ko‘ngilga juda yaqin qilib qo‘yadi?

«Ahbob, yig‘ilmoqni farog‘at tutungiz!»

37. 
    Tajnis nima? omonim - shakldosh so‘z
    

38. Bobur qalamiga mansub quyidagi baytda mantiqiy ziddiyatni yuzaga keltirgan tayanch so‘zlarni toping.

Keldim bu sori o‘z ixtiyorim birla,

Lekin borurimda ixtiyorim yo‘qdur. «keldim», «borurimda»

37. 
    Bobur lirikasidagi g‘azallarning katta qismi necha baytdan tashkil topgan? 5 va 6 baytdan
    

40. Boburning «Xatting aro uzoring - sabza ichinda lola...» g‘azalining quyidagi matla’sida nima o‘t-o‘lanlar orasidagi tolaga qiyoslangan?

Xatting aro uzoring - sabza ichinda lola,

Ul chashmi purxumoring loladagi g‘azola. yorning yuzi

41. Boburning qaysi she’rida «qon yoshim», «sorig‘ yuzim» ifodalari keltirilgan?

«Xazon yaprog‘i yanglig‘» g‘azalida

42. 
    Boburning qaysi she’rida xazon - sarg‘ardim - chehrayi zardim silsilasiga zid tarzda «gul yuz» hamda lolarux ifodalari tanlangan? «Xazon yaprog‘i yanglig‘» g‘azalida
    
43. 
    Boburning «Xazon yaprog‘i yanglig‘» g‘azalida qaysi san’atning go‘zal va yorqin namunasi mujassamlashgan? tanosub
    
44. 
    Boburning qaysi she’rida, ritmik-sintaktik parallelizm hodisasi yuzaga kelib, chiqish kelishigidagi ot, so‘ng o‘zlik olmoshi, undan keyin izofali birikma, nihoyat fe’lning har ikki misrada bir xil tartibda kelishining o‘zi ham ohangdorlikni, musiqiylikni, oxir-oqibat ko‘ngillarga huzur beradigan ta’sirchanlikni hosil qiladi?
    

«Jonimdin o‘zga yori vafodor topmadim...» g‘azalida

42. 
    Bobur g‘azallaridagi qofiyalarning qaysi so‘z turkumidan tashkil topganligi uni og‘zaki nutqqa yaqinlashtiradi? fe’l so‘z turkumidan
    
43. 
    Boburning hasbi hol xarakteriga ega bo‘lgan ruboiysini toping.
    

«Necha bu falak solg‘usi g‘urbatqa meni»

42. 
    Tuyuq aruzning qaysi vaznida yozilgan? ramali musaddasi maqsur
    

48. Quyidagi she’r qanday shaklda yozilganligini toping.