6-Mavzu. XII-XV asrlarda geografya va kortagrafyaning rivojlanishi

O’rta asrlarda geografya.

• Geografiyaning fan sifatida nazariy asoslanishi birinchi marta 1650 yilda Gollandiyada geograf B. Varenius tomonidan qilingan. U «Umumiy geografiya» asarida geografiyaning differensiatsiyalanish tendentsiyasini ta'kidladi, aniq joylar geografiyasi bilan umumiy geografiya o'rtasidagi bog'liqlikni ko'rsatdi. Vareniusning fikricha, maxsus joylarni tavsiflovchi asarlar maxsus geografiyaga tegishli bo'lishi kerak. Hamma joylarga taalluqli umumiy, umuminsoniy qonuniyatlar tasvirlangan asarlar esa – umumiy geografiya. Varenius maxsus geografiyani amaliy faoliyat uchun, ayniqsa, mamlakatlar o'rtasidagi savdo-iqtisodiy aloqalar sohasida eng muhim deb hisobladi. Umumiy geografiya bu asoslarni beradi va ular amalda ildiz otishi kerak.

XII-XV asrlarda kortagrafya.

• XII-XV asrlarda kartografiyaning rivojlanishi
• Odatda butun geografik kashfiyotlar davri Kolumb va Magellanlaming
• nomi bilan bog‘liqdir. O‘sha davr kartografiyasini rivojlanishida Magellan
• ekspeditsiyasi materiallarining xizmatlari katta bo‘lgan. Yangi yerlami ochilishi
• bilan, savdo sotiqni rivojlanishi natijasida Atlantika okeani qirg‘oqlarini bosib
• olish va uni o‘z mulkiga aylantirish uchun kartografik ishlar olib borilgan. O‘sha
• vaqtda Antverpen shahri dunyo savdo markazi bo‘lish bilan kartografik ishlar
• rivoj langan makon bo‘lib hisoblangan. Shu davrda o‘rta asrlarda foydalanilgan

XII-XV asrlarda kortagrafya.

• kompas xaritalarini o‘mida bir muncha aniqroq bo‘lgan dengiz xaritalari paydo
• bo‘lib, Yerni sharsimonligi hisobga oluvchi proyeksiyalarda tuzilgan dengiz
• xaritalaridan foydalanilgan. O‘sha davrda yashagan Martin Bexaym 1492-yilda
• globus tuzib undan foydalangan. O‘rta asr kanografiyasini rivojlanishida va
• xaritalarni yangi proyeksiya asosida yaratishda Antverpenlik Avraam Orteliyni
• (1527-1598) va Gyerard Merkatorlami (1512-1594) xizraatlari katta bo‘lib 15
• varaqdan iborat, gips plastinkadan yasalgan slindrik proyeksiyada chizilgan