6-mavzu. Xalqaro tovar savdosi va uni boshqarish

Amalda iqtisodiy usullar keng tarqalgan, chunki ular birdaniga 3 xil vazifani hal qilishga imkon beradi.

1. Fiskal-byudjet uchun qo‘shimcha mablag‘lar olish.

2. Rag‘batlantiruvchi-xorijiy hamkorlar bilan aloqani rivojlantirish.

3. Proteksionistik-ichki ishlab chiqaruvchilar uchun qulay sharoit yaratish

Iqtisodiy usullar ichida eng keng tarqalgani tariflar hisoblanadi, ammo quyida tarif ko‘rinishidagi boshqa cheklashlar-bilvosita (egri) soliqlar va yig‘imlar haqida gap boradi. Egri soliqlarga birinchi navbatda, eksport import operatsiyalariga solinadigan soliqlar kiradi, bunda chet el tovarlarini mamlakatga olib kirganda va milliy maxsulotlarni mamlakat hududidan olib chiqayotganda milliy bojxona hududi chegarasida soliqqa tortiladi. Demak bunday holatda aksiz soliqlari qo‘llaniladi va ularning miqdori quyidagicha aniqlanadi.

A = Tst * Ak

A- aksiz miqdori.

Ts- tovarning import qilinayotgan mamlakatdagi qiymatiga mos keluvchi bojxona qiymati.

Ak- belgilangan aksiz koeffitsienti (stavkasi)

Bundan tashqari 1960-yil bojlarida Fransiyada qo‘shilgan qiymat solig‘i (QQS) olish amaliyotga joriy etilgan. Bu import tovarlarning bojxona qiymatiga bojxona boji va aksizini qo‘shgan holda 10-20 % li soliqqa tortishni nazarda tutgan.

Odatda aksiz belgilanuvchi buyumlar ro‘yxatiga ommaviy talabga ega bo‘lgan ayrim tovarlar (alkogol, tamaki) mahsulotlari, zeb-ziynat buyumlari (mo‘yna, zargarlik buyumlari) va maxsus sifatga ega mahsulotlar (osetr va lasos balig‘i ikrasi) kabilar kiritilgan. QQS-diplomatik missiya, gumanitar yordamga mo‘ljallangan tovarlar, nagiron va bolalarga atalgan ba'zi buyumlar turiga, shuningdek ko‘rgazmali eksponatlari va boshqa ayrim mahsulotlar uchun to‘lanmaydi. Bundan tashqari QQS tovarlar tranziti, reeksporti va erkin iqtisodiy hududga olib kiritilganda olinmaydi.