6-mavzu. Xalqaro tovar savdosi va uni boshqarish

Xeksher-Olin- Samuelsonning tashqi savdo tamoillari.

Xeksher-Olin- Samuelsonning tashqi savdo tamoillari.

XX asrning 30- yillarida shved olimlari E. Xeksher va B. Olin tomonidan industrial jamiyatda xalqaro savdo hajmi va nomenklaturasiga ta'sir etuvchi turli tuman olimlarning tadqiq etishi Rikardo nazariyasini to‘ldirish va asosiy jihatlarini aniqlashtirish imkonini berdi. Keyinchalik bu tamoilning matematik apparati amerikalik iqtisodchi P. Samuelson tomonidan ishlab chiqildi.

D. Rikardoning nisbiy ustunlik nazariyasi.

Ingliz iqtisodchisi D. Rikardo “Siyosiy iqtisod asoslari va soliqqa tortish” asarida A. Smit tamoilini rivojlantirar ekan, mutloq ustunlik yanada umumiyroq modelning xususiy xoli ekanligini ko‘rsatib berdi. Bu model nisbiy ustunlik modeli nomini oldi.

Mamlakatlarning ixtisoslashuvi nisbiy ustunlikda ya'ni eng kam xarajatlarga ega bo‘lganda yuzaga chiqadi.

Xalqaro tovar nomenklaturasi.

Jahon bozorining vujudga kelishi svilizatsiyaning industrial ko‘rinishga xos zamonaviy tovar nomenklaturasining shakllanishiga olib keldi. XX asrning so‘ngi 10 yilligida mamlakatlar, hududlar va integratsion guruxlar o‘rtasidagi tovarlar, xizmatlar, axborot va texnologiyalar ayriboshlashda global o‘zgarishlar ro‘y berdi. Ma'lumki, har qanday mamlakatning tashqi savdo aylanmasi ma'lum bir klasifikatsion belgilar ya'ni eksport va import moddalari bo‘yicha tovar guruxlarining mezonlari bilan tavsiflanadi.

Ular ichida eng keng tarqalganlari quyidagi tovar mezonlaridir.

ishlab chiqarish sohasi bo‘yicha:

mahsulotlarni qayta ishlash darajasi bo‘yicha:

vazifasi bo‘yicha:

tayyorlangan materiali bo‘yicha:

O‘z- o‘zidan ma'lumki, qaysi belgining tanlanishi klasifikatsiya sxemasiga ta'sir etadi, barcha tovarlar ma'lum shrifga ega bo‘lgan bo‘limlar, guruxlar va kichik guruxlarga bo‘linadi. Shunday qilib, tovar nomlarining mos klassifikatsion tizimdagi ro‘yxati tovarlar nomenklaturasi deb ataladi.