6-mavzu. O‘tishning teshilishi. Teshilish turlari. Stablitronlar. Tunelli diodlar

2.23-rasm. Stabilitronning stabilizatsiya kuchlanishini aniqlash

Agar musbat KTK ga ega va teskari siljish kuchlanishida ishlaydigan stabilitron bilan ketma-ket to‘g‘ri yo‘nalishda diod ulansa, u holda temperatura ortishi bilan stabilizatsiya kuchlanishining ortishi to‘g‘ri siljitilgan dioddagi potensial tushuvi orqali kompensatsiyalanadi. Kompensatsiyaning bunday usuli D818 turiagi stabilitronlarda keng foydalanilgan. Bunday tipdagi stabilitronlarda teskari siljitilgan asosiy diod bilan ketma-ket r-n o‘tishni kompensatsiyalaydigan ikkita to‘g‘ri siljitilgan diodlar ulangan. KTK bunday turdagi stabilitronlar uchun 0,001 %grad ni tashkil etadi. Ruxsat etilgan sochilish quvvatini oshirish va stabilitronning issiqlik ish rejimini yaxshilash uchun r-n o‘tishni yarimo‘tkazgich kristall metall asosli yashikka joylashtiriladi, bunda metall asosli yashik radiator-issiqlik tarqatuvchi vazifasini bajaradi (2.25-rasmga qarang). Bunday asoslar alyuminiy yoki misdan tayyorlanadi, ya’ni solishtirma issiqlik o‘tkazuvchanligi katta bo‘lgan metallar ishlatiladi. Asosning issiqlik qarshiligi shunday tanlab olinadiki, bunda yarimo‘tkazgich kristall diodga va dioddan atrof muhitga eng katta miqdordagi issiqlik o‘tkazish ta’minlanadi. Atrof muhitning ixtiyoriy mumkin bo‘lgan haroratida, diodning p-n o‘tishi harorati, stabilitronning bu tuzilishi uchun ruxsat etilgan maksimal temperatura qiymatidan oshmasligi kerak. O‘rtacha va yuqori quvvatda ishlaydigan stabilitronlar ish jarayonida qo‘shimcha issiqlik tarqatuvchi radiator-sovutkichlarga o‘rnatiladi. 2.25-rasmda metall qobiqda tayyorlangan kamquvvatli stabilitron tuzilishi ko‘rsatilgan. Bu yerda 1-r-n o‘tishga ega bo‘lgan kristall (dastlabki yarimo‘tkazgich materiali sifatida alyuminiyli akseptor kirishmali, solishtirma qarshiligi 0,025-0,12 Om bo‘lgan n–turdagi o‘tkazuvchanlikli kremniy plastinkasi xizmat qiladi), 2-ichki chiqish, 3-issiqlik tarqaruvchi metal asos, 4-issiqlikdan va tashqi ta’sirdan himoya qiluvchi qobiq, 5-shisha izolyator, 6-7-tashqi chiqish. D808, D813, D814, D818 va boshqa tipdagi stabilitronlar xuddi shunday tuzilishga ega. Keyingi yillarda stabilitronlar tayyorlashda tashqi ta’sirdan himoya qilish maqsadida oksid, shisha va plastmassalarda keng foydalanilmoqda.