6-mavzu. Lyuminestsent chiroqlar

LCH ni startyorsiz yoqish sxemalari


Tezda yoqish sxemasida starterning yo’qligi bunday sxemalarni startersiz sxemalar deyilishiga sabab bo’lgan. CHiroq elektr tarmog’iga ulanishi bilan uning elektrodlari birdaniga cho’g’lantirish transformatorining ikkinchi cho’lg’amidan qiziy boshlaydi. Drosselda kuchlanish pasayishi va cho’g’lantirish cho’lg’amida oshirilgan kuchlanishning borligi elektrodlarning tezda qizishiga olib keladi. Bu sxemalarda yoqish kuchlanishining qiymati tarmoqdagi va cho’g’lantirish cho’lg’amidagi kuchlanishlar yig’indisidan iborat bo’lib, ular chiroqni mustahkam hamda tezda yonishini ta’minlaydi. Bu sxemadagi kuchlanishlar ham oldingi sxemadagidek nominal kuchlanishga nisbatan 1.5–2 marta oshirilgan qiymatga ega bo’ladi. SHuning uchun bu sxemalar portlashga va yong’inga xavfli muhitli xonalarda ishlatilmaydi.



2–rasm. Tezda yoqish sxemasi.
L–chiroq, D–drosselь T–cho’g’lantirish transformatori


Rezonansli yoqish sxemasi ham startersiz sxemalar turkimiga kiradi. Uning ishlash printsipi kuchlanishlar rezonansi hodisasiga asoslangan. CHiroqni yoqish paytida, ya’ni tarmoqqa ulangan paytda sxemadagi drossellar D_r1, D_r2 va kondensator S lar rezonansli zanjirni tashkil etadi. SHuning uchun ham ishga tushirish toki nominal tokga nisbatan katta bo’lganligi sababli elektrodlarni tezda qizdiradi. Kondensator (S) va drossel (D_r2) da tarmoqning nominal kuchlanishga nisbatan 3–4 marta katta kuchlanish paydo bo’ladi va chiroq tezda yonadi. CHiroq yongandan keyin, u o’tkazgich bo’lib qoladi va S va D_r2 ga parallel ulanib qoladi. SHundan so’ng, rezonans sharti buzilib, elektrodlarni ishga tushish toki pasayib ketadi. Undan keyin rezonans toki ishchi tokidan pasayib, normal ishlashga o’tadi. Transformatorda ozgina quvvat yo’qotiladi. SHuning uchun bunday sxemalar 80 Vt va undan katta quvvatli chiroqlar o’rnatiladigan tarmoqlarada qo’llaniladi. Bu sxemalarda yoqish jarayoni 1 sekund davom etadi.