6 mavzu: Iqtisodiy islohotlar, xususiy mulkchilikning shakllanishi. O‘zbekistonda bozor munosabatlarining rivojlanishi

Xususiylashtirish 
jarayonlari.
О‗zbekiston 
Respublikasining 
Konstitusiyasida iqtisodiyot xilma – xil mulk shakllaridan iborat bо‗lishi, har bir 
shaxs mulkdor bо‗lishga haqli ekanligi, iqtisodiy faoliyat, tadbirkorlik va mehnat 
qilish erkinligi, barcha mulk shakllarining teng huquqli ekanligi belgilab qо‗yilgan. 
Xususiy mulk boshqa mulk shakllari kabi daxlsiz va davlat tomonidan himoya 
qilinadi. 
О‗zbekistonda chek (vaucher) asosida xususiylashtirishga yо‗l qо‗yilmadi. 
Davlat mulkini sotish orqali xususiylashtirish yо‗li tutildi. Shu bilan birga 
xususiylashtirish chog‗ida imtiyozlar tizimi yaratildi. Xususiylashtirilayotgan 
korxona mehnat jamoasining xodimlariga aksiyalarni imtiyozli shartlar bilan sotib 
olish imkoniyati berildi. Eskirgan asosiy fondlar, ijtimoiy infratuzilma obyektlari 
yangi mulkdorga tekinga topshirildi. Qishloq xо‗jaligi davlat xо‗jaliklarining mol – 
mulki, fermalar, bog‗lar va uzumzorlar imtiyozli shartlar asosida xususiylashtirildi. 
Xususiylashtirishga davlat boshchilik qildi. Bu jarayonni tashkil etish va 
rahbarlik qilish uchun 1992 yil 10 fevralda 
О‘zbekiston Respublikasi davlat 

---

7 
mulkini boshqarish va xususiylashtirish qо‘mitasi
(
Davlat mulk qо‘mitasi)
tuzildi, 1994 yilda uning funksiyalari kengaytirilib, 
Davlat mulkini boshqarish va 
tadbirkorlikni qо‘llab – quvvatlash davlat qо‘mitasi
sifatida qayta tashkil etildi. 
Mulkni davlat tasarrufidan chiqarish va xususiylashtirish 1991 yil 18 
noyabrda qabul qilingan mulkni 
«Davlat tasarrufidan chiqarish va xususiy-
lashtirish tо‘g‘risida»
gi va 
«Davlat uy – joy»
fondini xususiylashtirish 
tо‗g‗risidagi (1993 yil 7 may) qonunlar va 20 dan ortiq maxsus davlat dasturlari 
asosida amalga oshirildi. 
Xususiylashtirish savdo, xizmat kо‗rsatish va mahalliy sanoat korxonalarini, 
uy – joy fondini, qishloq xо‗jalik mahsulotlarini tayyorlovchi xо‗jaliklarni davlat 
tasarrufidan chiqarishdan boshlandi. Bu kichik xususiylashtirish deb nom oldi. 
1993 – 1994 yillarda davlat ixtiyorida bо‗lgan bir milliondan ortiq kvartira 
yoki davlat uy – joy fondining 95 %dan ortiqrog‗i fuqarolarning xususiy mulki 
bо‗lib qoldi. Bunda har 3 kvartiraning bittasi egalariga imtiyozli shartlar bilan 
bepul berildi. Urush faxriylari, о‗qituvchilar, tibbiyot xodimlari, ilmiy xodimlar va 
ijodiy ziyolilarga kvartiralar bepul berildi. 2002 yilga qadar Respublika uy – joy 
fondining 98 %ga yaqini xususiylashtirildi. 
1994 yil 21 yanvarda e‘lon qilingan