6-Mavzu: Biznesni tashkil etish shakllari: Afzalliklari va kamchiliklari Reja: Kichik tadbirkorlik sub`yektlari

XUSUSIY KORXONANING XUSUSIYATLI JIHATLARI

Xususiy korxona faoliyatining o‘ziga xos jihati shuki, u boshqa ta’sischilarning aralashuvisiz, bir kishining yagona rahbarligi ostida amalga oshiriladi. Xususiy korxona mulkdori korxonani rahbar sifatida yakka boshqaradi. E’tiborli jihati, xususiy korxona faoliyatiga boshqa ta’sischilarning aralashuvi man etilsa-da, mazkur xususiy korxonaning boshqa korxonalar faoliyatida ishtirok etishi ruxsat etilgan. Xususiy korxona qonun hujjatlarida belgilangan tartibda boshqa yuridik shaxslarning muassisi bo‘lishga yoki ularning ustav fondida o‘zgacha tarzda ishtirok etishga, vakolatxonalar ochishga va filiallar tuzishga haqli.

• O‘zbekiston Respublikasining 2003-yil 11-dekabrdagi 558-II-sonli «Xususiy korxona to‘g‘risida»gi qonuni, 9-modda Xususiy korxona yagona jismoniy shaxs tomonidan tashkil etilgani uchun uning ustav fondi ulushlarga bo‘linmaydi. Shuningdek, ustav fondining hajmini mulkdorning o‘zi belgilaydi. Agar siz xususiy korxona ochmoqchi bo‘lsangiz, uning ustav fondiga pul, qimmatli qog‘ozlar, pul bilan baholanadigan boshqa mol-mulk yoki mulkiy huquqlarni kiritishingiz mumkin. Bunda xususiy korxonaning ustav fondiga kiritadigan mol-mulkingizni mustaqil baholash huquqiga egasiz. Oilaviy korxonalar singari soliqlar va boshqa majburiy to‘lovlarni to‘laganidan keyin xususiy korxona mulkdori ixtiyorida qoladigan foyda summasiga soliq solinmaydi.
• Xususiy korxona mulkdori korxonani rahbar sifatida yakka boshqaradi, korxona nomidan ishonchnomasiz ish ko‘radi, uning manfaatlarini ifodalaydi, xususiy korxonaning pul mablag‘larini hamda boshqa molmulkini tasarruf etadi, shartnomalar, shu jumladan mehnat shartnomalari tuzadi, ishonchnomalar beradi, banklarda hisobvaraqlar ochadi, shtatlarni tasdiqlaydi, korxonaning barcha xodimlari uchun majburiy bo‘lgan buyruqlar chiqaradi va ko‘rsatmalar beradi. O‘zbekiston Respublikasining 2003-yil 11-dekabrdagi 558-II-sonli «Xususiy korxona to‘g‘risida»gi qonuni, 14-modda

MAS’ULIYATI CHEKLANGAN JAMIYAT

Siz nomidan keyin MCHJ degan qisqartma yoziladigan korxonalar to‘g‘risida eshitgan bo‘lsangiz kerak. Masalan, «Coca-Cola Ichimligi» nomidan keyin MCHJ (inglizcha LTD – limited) qisqartmasi mavjud bo‘lib, bu «mas’uliyati cheklangan jamiyat» degan ma’noni anglatadi.