6-mavzu. Badiiy obraz va obrazlilik

– asardagi har qanday ishtirokchi yoki nofaol ishtirokchi.

Qahramon – asarda faol qatnashuvchi personaj.

Xarakter – boshqa qahramonllardan fe’l-atvori, harakati oy hayollari bilan farqlanadi. Ko‘pincha bosh qahramonlar bo‘lishi mumkin. Epik harakter-harakat orqali shakllanadi. Asar boshidagi personaj oxirida mutlaqo boshqacha bo‘lish mumkin.

• Tip – so‘zi ayrim evropa tillarida, xususan, turk tilida ham obraz ma’nosida qo‘llaniladi. Lekin sho‘ro adabiyotshunosligida ko‘proq umumlashtiruvchi harakterga ega obrazlar nazarda tutiladi.
• Obraz so‘zi XVII asrda Skoligerning “Poetika” sida qo‘llanilgan. XIX asrdan tip so‘zi ishlatila boshlagan. O‘zbek adabiyotiga XIX asrda obraz atamasi kirib kelgunga qadar timsol atamasi ishlatilgan. Obraz – ramz, simvol ma’nolariga ajratiladi. Ilmiy adabiyotda obraz peysaj deyiladi. Agar tabiat manzarasi keltirilib, unga qandaydir detal qo‘shilsa, u predmetli detal deyiladi. Obraz ifodalash usullaridan biri portret. Masalan, “Mehrobdan chayon”da Ra’no gulining suvi bobida tasvirini keltiradi.
• Detall, detallash – ifodalashning yana bir usuli, biror predmet orqali qahramon harakterini ochib berish. Masalan, “sinchalak”da raisning xotini bug‘i chiqib turgan choynak olib keladi, stol ustida joy yo‘q, shunda u choynakni ishlab turgan televizor ustiga qo‘yib chiqib ketadi. Shu detal bilan uning kimligini ko‘rsatadi.

• An’anaviy obrazlar – badiiy, ayniqsa, mumtoz adabiyotdagi an’anaviy obraz deyilganda, payg‘ambar, hukmdor, amaldor, avvaldan tanish bolgan asar qahramonlari; gul, bulbul, tikon, lola singari o‘simliklar, may, qadah singari predmetlar timsollari nazarda tutiladi.
•