6-ma’ruza. Jamlagich va yarim jamlagichlar ma’ruzachi: F. S. Irisqulov Dars rejasi

YARIMJAMLAGICHLAR. Yarimjamlagich ikkilik qo‘shishda eng kichik qiymatdagi sonlarni qo‘shish uchun ishlatiladi. 2ta A va V ikkilik sonlarni qo‘shishda 4ta har xil kombinatsiya mavjud.
4 ta holatning har birida 2 ta sonning yig‘indisi qidiriladi, lekin shuni e’tiborga olish kerak, sababi oxirgi A=1 va V=1 holda yana bitta siljish birligi paydo bo‘ladi. U qo‘shish operatsiyasining keyingi bosqichida hisobga olinishi kerak hamda uni yig‘indiga qo‘shadi.
Belgilanishi
Bu erda A va V ikkilik sonlariga mos keluvchi 2 ta kirish hamda S yig‘indi va Csiljish keyingi razryadga siljish birligiga mos keluvchi 2 ta chiqish mavjud.
Yarimjamlagichning rostlik jadvali keltirilgan:

A	B	S	C siljish
0	0	0	0
0	1	1	0
1	0	1	0
1	1	0	1

Jadvalning 1-chi va 2-chi ustunlaridagi A va V o‘zgaruvchilarining qiymatlari qo‘shilishi kerak.
Uning 3-chi va 4-chi ustunlarida S yig‘indi va C siljish birligi saqlanadi.
Jadvalning tahlilidan S va C uchun Bul funksiyalari quyidagicha S= +A tarzida ifodalanadi.
Ifodaga ko‘ra o‘zgaruvchilarning 2 ta kombinatsiyasida S=1 qiymatini qabul qiladi. Bundan ega bo‘lamizki, S uchun 2 ta kirishli ISTISNO-YOKI funksiyasi mos keladi, ya’ni f=AB=
C uchun esa C=A*B ifodasi mos keladi. Bu ifodalar yarimjamlagichning mantiqiy arifmetik funksiyasi hisoblanadi.
Katta razraydga chiqish
Yoki-Emas
Va-Emas
Emas
YOKI
VA
VA-EMAS
ISTISNO-YOKI
f=AB=
ISTISNO-
YOKI
VA
Chiqish
Chiqish
1-kirish
2-kirish
Yarimsummatorlar sxema-jadvali
Yarimsummatorlarda kirish chiqish signallari 2 lik sanoq tizimida amalga oshiriladi.

A	B	S	C siljish
0	0	0	0
0	1	1	0
1	0	1	0
1	1	0	1

Yarimsummatorlarni tranzistorlarda korinishi
Summator sxemasi
Bu sxemada to’liq summatorni hosil qilish uchun 2 ta to’liqmas summatordan foydalanilgan.
yoki
va
va
Istisno-
yoki
Istisno-
yoki
Boshqa summatordan kirish yo’li
8 bitli summator sxemasi