6 laboratoriya mashg‘uloti prujinalarning va eksperiment yo‘li bilan bikrligini aniqlash ishdan maqsad

№6 LABORATORIYA MASHG‘ULOTI
PRUJINALARNING VA EKSPERIMENT YO‘LI BILAN BIKRLIGINI ANIQLASH
1. Ishdan maqsad
1.1. Prujinaning tuzilishi bilan tanishish.
1.2. Tajriba qurilmasi bilan tanishish.
1.3. Qurilmaning ishlash jarayoni bilan tanishish.
1.4. Prujinaning qisilishini aniqlash, so’ngra uning son qiymatlarini solishtirish.


2. Prujinaning bayoni va uni tekshirish ketma-ketligi


2.1. Prujinaning tuzilishi

Silindrik vintsimon prujinalar dumaloq kesimli 55S2, 60C2 va 65C2 va po’latdan tayyorlanadi. Tayanch yuzalarga o’ramlarning zich o’tirishini ta'minlash uchun zagotovkalarning uchlarini o’ramning ¾ qismida tortiladi. Shu sababli ishchi o’ramlarining soni ularning umumiy sonidan 1,5 o’ramga kam. O’ramlarning qadami shunday bo’lishi kerakki, to’liq yuklamada o’ramlar bir-biriga tegishi kerak emas, ular orasida 3 mm tirqish qolsin. Prujinalarning charchashga bo’lgan mustahkamligini oshirish uchun ularni oqimli drab bilan urush ishlovidan o’tkaziladi. TEP70 teplovozlarining kuzov bosqichidagi prujinalarining ko’pga chidamliligini oshirish uchun ular o’rashdan avval jilvirlanadi.

2TE10M va 2TE116 teplovozlarida prujina to’plami ikki yoki uchta prujinadan iborat. Prujinalarning ko’ndalang yon tomoni buralib qolishini va qiyshayib qolishining oldini olish uchun tashqi prujina o’ng tomonlama, ichki prujinalar esa chap tomonlama o’raladi. Prujinalar orasida yetarli darajada tirqish bo’lishi, tayanch stakanlari esa prujinalarning yonlama siljishining oldini olishi kerak. Prujinalarning asosiy o’lchamlari va ularning tavsiflari 2.1-jadvalda keltirilgan.
Prujinalar mustahkamlikka [ ]_max=650 MPa ruxsat etilgan urinma kuchlanish bo’yicha hisoblanadi.
Sim diametrini prujinaning mustahkamlik tenglamasidan aniqlanadi

[ ]_max=8KP’_dinD/pd³ (6.1)

bundan , (6.2)

bu yerda, K – prujinaning egriligi va boshqa omillar hisobiga uning ichki ramasidagi kesimida urinma kuchlanishning ortishini hisobga oluvchi koeffitsiyent. Koeffitsiyentning qiymati prujina indeksi c=D/d ga bog’liq.

Dastlabki hisob-kitoblar uchun K=1,25÷1,3 qabul qilinadi.
D – prujinaning diametri.
P'_din – prujinaning dinamik yuklamasi. P'_din=0,5 P_din (6.3)

Ishchi o’ramlar soni prujinaning deformatsiyalanish tenglamasidan aniqlanadi

f_pr=8D³n_rP’_st/d⁴G (6.4)

bundan n_r=f_prd⁴G/8D³P’_st (6.5)

bu yerda: f_pr – prujinaning egilishi, taxminan f_pr=f_st;

G= Mpa – prujinaning siljish moduli;
P'_din – prujinaga tushadigan dinamik yuklama.