6 Лаборатория иши Температурани электр усулида ўлчаш

II. Ишни бажаришдан мақсад.
Лаборатория ишини бажаришдан мақсад термопарани ишлатишни ва уни градуировка қилишни (даражалашни) ўрганиш. Термопара ёрдамида температура ўлчашнинг физик асосларини ўрганиш. Турли хил технологик жараёнларда температурани ўлчашни ташкил қилиш ва уни амалга оширишнинг техник жихатлари хақида тушунчалар хосил қилиш.
III. Ишни бажариш тартиби:
Тажриба ишини бажариш учун 7.2 –расмдаги схемани йиғинг.


Симобли термометр

ТХК типли термопара

+
30 В мА


_
7.2- расм. Термопара ёрдамида температурани ўлчаш схемаси.

Лаборатория ишининг схемаси цилиндрсимон нихром симли қиздиргич ва унинг ичига жойлаштирилган термопарадан иборат. Қиздиргичга 30 В гача бўлган доимий кучланиш берилади. Натижада температура аста секин ошиб боради. Температуранинг ортиши симобли термометр ёрдамида назорат қилинади. Температура орган сари термопараги ток хам ортиб боради.

Температурани термопара ёрдамида ўлчаш учун миллиамперметрнинг кўрсатиши ва симобли темрмометрнинг кўрсатишлари орасидаги боғланиш аниқланади. Шу жараён термопарани даражалаш деб аталади. Даражаланган термопара учун унинг хар бир токига маълум харорат мос келади.


IV. Хисоблашлар:
Термопарани даражаланг ва ток кучи билан харорат орасидаги Т(I) боғланиш графигини қуринг. Олинган боғланишнинг у= кх + в тўғри чиғиқли қисмини аниқланг ва график ёрдамида Т= F (I) функцияни аналитик ифодасини топинг.
V. Назорат саволлари ва топшириқлар:
1. Нима учун термопара ёрдамида температурани ўлчашнинг инертги катта?
2. Ўлчаш хатолигини оширувчи омилларни кўрсатинг.
3. Температурани ўлчаш хатолигини қандай камайтириш мумкин?


VI. Хулоса. Лаборатория ишини бажаришда олинган тажриба натижалари хақида ўз хулосаларингизни ёзинг. Ушбу усулда температурни ўлчашнинг аниқлиги қанча бўлиши мумкин. Аниқликни ошириш учун нима қилиш кераклигини ўйлаб кўринг.
VII.Адабиётлар.
1. А.С.Каримов Электротехника ва электроника асослари Т. Ўқитувчи 1995 й. 7.8 бўлим.
2. Фан бўйича маъруза: 8-маъруза 1-2- бўлим.