6-bob. Kompyuter tarmoqlari va tarmoq texnologiyalari reja

6.7.1-jadval

OSI modeli qatlamlari

Qatlam	Nomi
7	Amaliy
6	Tasvirlash
5	Seans
4	Transport
3	Tarmoq
2	Kanal
1	Fizikaviy

Protokol (bayonnoma) – tarmoq uzellari orasida bir qatlam doirasida xabarlarning formatlari va ularning tarkibini aniqlovchi formallashtirilgan qoidalardir. Boshqacha aytganda, protokol – bu aloqani amalga oshirish uchun qoidalar va protseduralar to‘plami.

Yuqori bosqichdagi qatlam murakkab, global masalalarni hal qilishga qaratiladi, shu bois yuqori qatlam quyi qatlamni boshqaradi va o`z maqsadida undan foydalanadi. Demak, quyi qatlamning vazifasi yuqori bosqichga xizmat ko‘rsatishdir.

Quyi qatlam oddiyroq va aniq funksiyalarni bajaradi.

Yuqori va quyi qatlamlar o‘zaro ishlari uchun interfeyslar qo‘llaniladi. Bu yerda, interfeys – bu quyi qatlam yuqori qatlamga xizmat ko‘rsatuvlarni aniqlaydi.

Demak, tarmoq bo‘yicha ma`lumotlar almashuviga qatlamlar orasida bog‘lanish interfeyslar orqali, bir tugundan ikkinchi tugunga jo‘natishda esa protokollardan foydalaniladi.

Masalan, tarmoq bo‘yicha xabarni jo`natish kerak bo‘lsa unda quyidagi sxema bo‘yicha ishlar amalga oshiriladi.

Shunday qilib, yuqori qatlamdan quyi qatlamlarga o`tish davrida xabarga sarlavhalar qo`shilib boriladi. Ushbu operatsiya inkapsulyatsiya deyiladi.

Teskari jarayon esa dekapsulyatsiya deyiladi, ya’ni xabardan xizmatchi ma’lumotlar birn-ketin olib tashlanadi, oxirida foydalanuvchining dasturi tomonidan qabul qilib olinadi.

OSI modeli qatlamlarining funksiyalari.

Fizikaviy qatlam (Physical Layer) – aloqa kanalining fizikaviy, mexanik va elektrik ko‘rsatkichlarini aniqlaydi, masalan

- kabellar turi va ulash texnologiyasi

- ulash joylarida simlarni qanday ulanganligi

- signallarni binar kodlash sxemasi.