3. Elektrokimyoviy analiz usullarining sezgirligi va tanlanuvchanligi.
Elektrkimyoviy analiz usuli elektrodlar ustida yoki elektrodlar oralig‘ida sodir bo‘layotgan
jarayonlarga asoslangan
Bunda sistemaning qator kattaliklari (potensial, tok kuchi, elektr miqdori, qarshilik, sig‘im, elektr o‘tkazuvchanlik yoki
dielektrik xossalari) o‘zgaradi. Bu kattaliklar aniqlanadigan moddalarning eritmadagi konsentratsiya-lariga mutanosib
bo‘lganligi yoki ularning o‘ziga xos xususiyatlari bilan belgilanganligi uchun ular yordamida o‘sha moddalarning tabiati
va miqdorini aniqlash mumkin. O‘lchanadigan mazkur qiymatlarning ko‘p sonli umumlashmalari mavjud. Barcha
elektr
kimyoviy analiz usullarida elektr zanjiri asosiy o‘rinda turganligi hisobga olib usullar sinflanishining asosiga elektrod-
larda bo‘ladigan jarayonlarni qo‘yish maqsadga muvofiq. Shu asosda barcha elektr kimyoviy analiz usullari uch guruhga
bo‘linadi: 1) elektrod reaksiyalariga asoslangan elektr kimyoviy usullar (potensiometriya, voltamperometriya: polyaro-
grafiya, amperometriya, kulonometriya, elektr gravimetriya va boshqalar); 2) elektrod reaksiyalariga bog‘liq bo‘lmagan
usullar (past va yuqori chastotali konduktometriya); 3) qo‘sh elektr qavatning o‘zgarishi bilan bog‘liq bo‘lgan
usullar
(tenzammetriya, elektr sorbsion analiz).Elektr kimyoviy analiz usullarining o‘lchanadigan qiymatlariga asoslangan bir
qator boshqa sinflari ham mavjud, biroq ular, fikrimizcha, ilmiy negizga ega emas. Elektr kimyoviy zanjir.
Elektrolitik
jarayon elektronlar tashilishining geterogen reaksiyasi sifatida qaralishi mumkin. Elektronlar eritma ( elektrod chegara-
sida tashiladi. Bunday geterogen sistemadagi reaksiyaning tezligi quyidagi bosqichlarning tezligi bilan belgilanadi:1)
reaksiyaga kirishuvchi moddaning qattiq sirtga tomon diffuziyasi; 2) reaksiyaga kirishadigan moddaning elektrod sirtiga
yutilishi; 3) sirt yuzasida elektronlarning
tashilishi; 4) moddalarning sirt yuzasidagi va suyuq fazadagi harakati; 5)
reaksiya mahsulotlarining sirt yuzasidagi diffuziyasi va hokazolar
4. Elektrogravimetrik analiz. Metodning qo‘llanilish soxalari, qulayligi va kamchiliklari.
Elektrochoʻktirish shunday metodki, bunda aniqlanadigan komponent elektr toki yordamida elektroliz kamerasidagi
elektrodlardan biriga choʻkadi va uning miqdori gravimetrik usulda aniqlanadi. Masalan eritmaga botirilgan Pt elektrod-
ga (katod) metall oʻtiradi va katodning elektrolizdan oldingi va keyingi massalari farqidan
metallning miqdori aniqlana-
di Odatda bu metod katodda elementar holda ajraladigan metallarni aniqlash uchun ishlatiladi 1.Doimiy berib turiladigan
kuchlanish hisobiga yoki yacheykaning doimiy potensiali hisobiga elektroliz. Bunday usul bilan elektroliz qilinganida
oson qaytariladigan metall ionlarini vodorodga nisbatan qiyin qaytariladigan metallardan ajratish mumkin. 2.Doimiy tok
kuchi taʼsirida elektroliz. Bu usulda jarayonning boshlanishida elektrodlarga maʼlum tok bilan taʼminlovchi potensial
beiladi Bu tokning qiymati elektroliz jarayoni davomida doimiy holda saqlab turiladi I=const. 3.Katod potensiali doimiy
boʻlgandagi elektroliz. Elektroliz jarayonida katod potensialini doimiy holda saqlab turilganda elektrogravimetrik
aniqlashning selektivligini oshirish mumkin. Elektroliz jarayonida katod potetsialini doimiy
holda saqlab turish uchun
maxsus qurilmadan foydalaniladi
1- tõyingan kalomel elektrodi2-potensiometr3-katod4-doimiy tok
manbayi5-anod6-tuz koprigi
5.Ichki elektroliz metodi, uni mikroelementlarni konsentrlash va aniqlashda qo‘llanilishi.
Elektrokimyoviy analiz usullari - moddalarni elektr yordamida tekshirishga asoslangan kimyoviy analiz usullari
majmui.Amalda elektrokimyoviy analizning elektroliz (elektrogrovimetrik analiz, ichki elektroliz,metallarni kontakt
almashtirishda-- sementatsiya polyaragrafik analiz) va titrimetrik (amperametrik,konduktometrik,potensiametrik)
usullardan foydalaniladi. Elektrogravimetrik analiz elektroliz natijasida hosil bòlgan elememtning massasini
aniqlashga
asoslangan,U asosan rangli oģir va bazan qora metallarni miqdoriy aniqlashda yoki ularni bir biridan ajratishda
qòllanadi. Ichki eleltroliz usuli turli materiallar tarkibidagi metallar miqdorini aniqlashda qóllanadi. Metallarni kontakt
almashtirish usulidan modda tarkibida juda oz miqdorda uchraydigan metallarni ajratib olishda va ularning
konsentratsiyalarini oshirishda foydalaniladi. Polyoarografik usulda analiz qilinishi zarur bòlgan modda eritmasi Hg
tomchilaridan iborat katod yordamida elektroliz qilinadi. Titrametrik usullarda neytallanish chòktirish
kompleks hosil
bòlish ok-sh qay-sh reaksiyalarining tugashi indikatorlar ishtrokida titrlash yòli bilan aniqlanadi. Potemsiametrik titrlash
usulida eritmadagi moddaning komsentratsiyasini aniqlash mumkin.
Do'stlaringiz bilan baham: 
