6. bap. ÓNDİRİSLİk shIǵinlar. ÓNDİRİs tensalmaqliliǵI

6.2. İzokosta

Firma ónim islep shıǵarıw ushın óndirislik faktorlardıń hár qıylı birikpesin satıp alıwı múmkin. Usılardı satıp alıw ushın jumsalıwı kerek bolǵan qárejetlerine, qanday muǵdardaǵı faktorlar birikpeleriniń kombinasiyaların alıw múmkinshiligin izokosta kórsetedi.
Ápiwayılıq ushın eki faktorlı (K,L) óndiristi qaraymız hám kapitaldıń bir-birliginiń bazar bahası P_k, bir islewshige jumsalatuǵın miynet haqı yamasa miynettiń bir-birliginiń bazar bahası P_L, al eki faktordı satıp alıw ushın mólsherlengen ulıwma shıǵınlardıń muǵdarı S bolsın. Sonda S muǵdardaǵı ulıwma shıǵınlar jumsap satıp alatuǵın K, L faktorlarınıń múmkin bolǵan birikpelerin izokosta súwretleydi:
(5)
hám sáykes kapital hám miynet faktorların satıp alıwǵa jumsalǵan shıǵınlar. (2- súwret)
S nıń hár qıylı mánisi ushın bólek izokvanta sáykes keledi hám (5) den:
(6)
bul sızıq izokosta sızıǵı dep ataladı.

2-súwret
sızıqtıń múyesh koeffisenti bolıp tómendegi orınlı:
bul koeffisent dáramat sızıǵınıń koeffisentin uqsas bolıp, ol temada bahalar-tovar bahası, bul jerde- faktorlar bahası.

6.3. Óndiristiń teń salmaqlılıǵı

Uzaq múddetli dáwirde firma belgili bir muǵdardaǵı ónimdi islep shıǵarıw ushın barlıq óndirislik resurslardı ( ) ózgerte aladı. Biraq firma sol Q muǵdardaǵı ónimdi minimal shıǵınlar menen jetistiriw ushın faktorlardıń optimal birikpesin tańlay alıwı kerek. İzokosta sızıǵınan paydalanıp problemanı tómendegishe aytıw múmkin: İzokosta sızıǵınıń boyınan ulıwma shıǵınlar minimal bolatuǵın hám Q muǵdardaǵı ónimdi islep shıǵarıwǵa múmkinshilik beretuǵın tochkanı tańlap alıwı kerek.
Ápiwayılıq ushın eki faktorlı (K, L) óndiristi qaraymız.
Firma óndirislik faktorlardı satıp alıw ushın S muǵdardaǵı qarjını jumsawı kerek, al faktorlardıń bir-birliginiń bahaları P_K,P_L bolsın.
Minimal shıǵınlar menen belgilengen muǵdardaǵı ónimdi jetistiriw jaǵdayın firmalardıń teń salmaqlılıǵı dep ataymız.
Firmalar óziniń teń salmaqlılıǵına, yaǵnıy kórsetilgen problemanı sheshiw jaǵdayına izokvanta hám izokosta sızıqlarınıń urınba tochkasında erisedi. Bunı 3-súwrettegi grafik járdeminde dáliylleymiz.

3-súwret
Firmanı izokosta (S) sızıǵınıń shep yamasa oń táreptegi tochkalar qızıqtırmaydı, sebebi faktorlardı satıp alıw ushın ajıratılǵan qarjılar sáykes jumsalmay yamasa jetpey qaladı. Ekinshi tárepten, izokosta sızıǵınıń shep tárepinen ótken izokvanta sızıqları firmanıń jumsaytuǵın qarjılarınan az nátiyje beretuǵın ónimge tuwrı keledi, al oń tárepinde jaylasqan izokvantlarǵa sáykes ónimdi jetistiriw ushın firmanıń ajıratqan qárejetleri faktorlardı satıp alıwǵa jetpeydi. İzokosta hám izokvantlardıń urınba tochkasında tómendegi teńlik orınlı:
(7)
sebebi ; hám Yaǵnıy óndirislik faktorlar ushın jumsalǵan hár bir qosımsha shıǵın ónimniń qosımsha kóbeyiwine alıp keledi.