6-Амалий машғулот Хатлаб ўтиш техникасини ўргатиш “Ҳатлаб ўтиш” усули

---

6-Амалий машғулот Хатлаб ўтиш техникасини ўргатиш 
“Ҳатлаб ўтиш” усули. 
Бу тур барча турлар ичида қадимий бўлишига қарамай, 
техник соддалиги ва кам талаблиги учун мактабларда жисмоний тарбия дарсларида ва яна 
бошланғич енгил атлетика машғулотларида фойдаланилади. Югуриб келиш 6-8 югуриш 
қадамидан иборат. Таёққа нисбатан 30-45о бурчак остида бажарилади. Депсиниш оёқ 
билан таёқдан 70- 80 см узоқликда амалга оширилади. Депсиниш жойини аниқлаш учун 
таёққа ён билан туриш керак ва силкинч қўлини чўзиб бармоқлар билан таёққа тегилади. 
Мана шу айнан депсиниш нуқтаси ҳисобланади. Югуриш қадамини танлашда буни 
хотирада сақлаш керак. Бешта ўртача юриш қадами учта югуриш қадамини ташкил 
қилади.
Депсинувчи оёқ депсиниш жойига деярли текис қўйилади, тиззани кўпроқ букиш 
мақсадга мувофиқ эмас. Силкиниш тўғри оёқ билан амалга оширилиб, юқори нуқтасидан 
тизза озгина букилиши кузатилади. Тана вертикал ҳолатда, қўллар тирсак қисмида озроқ 
букилган, фаоллик билан юқорига – олдинга бош баробар кўтарилади. Силкинч оёқ 
тахтача устида бўлганда депсинувчи оёқ тизза букилиб тортилади. Силкинч оёқ тахтача 
орқасидан туширилади, депсинувчи оёқ унинг устидан олиб ўтилади. Шу пайтда гавда 
тахтача томонга бурилади. Қўниш силкинч оёққа ёнбош билан амалга оширилади. Қўниш 
ердан бир оз кўтарилган қумли чуқурча ёки зал шароитида матлар устига амалга 
оширилади. Асосийси, жой баландлиги тахтача устидан ўтгандан сўнг силкинч оёқни 
букмасдан эрга қўйишга имкон берса бўлгани. Акс ҳолда «перетягивание» усули 
техникаси асосан охирги учиш қисмида бузилади. «Ҳатлаб ўтиш» усулини бошланғич 
енгил атлетикачилар курсида ― фосбюри – флоп»нинг ёйсимон югуриш техникасини 
ўргатишда фойдаланиш мумкин (расм). 
Баландлика сакраш усулларида сакраганда ерга тушиш вақтида қўлга, белга, елкага 
катта куч тушиши мумкин. Шунинг учун сакровчига аввало ерга майин тушишни 
ўргатиш, елка камари ва қўл мускулларини мустаҳкамлаш ва эрга тушадиган жойни 
яхшилаб тайёрлаш керак. 
Фосбюри – флоп усулида сакраш техникаси 

---

 
Ўргатишни 1-4 югуриш қадами ташлаб сакрашдан бошлаган маъқул. Шунда 
шуғулланувчининг депсинишни ва кейинчалик планка устидан ўтишни билиб олиш 
осонроқ бўлади. Депсиниш ва планка устидан ўтишни ўзлаштиргандан кейин анча 
узоқроқдан югуриб келиб, аста-секин тезликни ва планкани кўтариб сакрашга ўтилади. 
Ҳар бир ҳаракатни кўп марта такрорлаш лозим. Олдин тақлид машқлари 
бажарилади, кейин эса ҳаракатлар планка устидан сакраб ўрганилади. Чинакам машққа 
яқин келадиган машқлардан ташқари, куч ва эгилувчанликни ривожлантирадиган, умумий 
ва махсус сакраш машқларини кенг қўллаш керак. 
Қуйида югуриб келиб баландликка сакраш техникасини ўргатиш услубиёти 
берилган. Бошида баландликка сакрашнинг ―ҳатлаб ўтиш» усулини ўргатиш 
услубиётини тўлиқ ўрганиб, кейин бошқа усулларга ўтиш мақсадга мувофиқдир.