6 – 9, 10 fizika fanidan nazorat shakllari va ularni baholash mezonlari

19. Mars va Yupiter sayyoralari orbitalari oralig’ida aylanib yuruvchi mayda osmon jismlari ______________________ deb ataladi. 20. Ularning birinchisi ___________________ deb nomlanib, 1801 – yilda topilgan.
21. __________________________ – “ bosh ” va “ dum ” qismidan iborat bo’lgan osmon jismidir. 22. Yer sirtiga yetib kelmay havoda yonib tugaydigan mayda osmon jismlari ______________________ deb ataladi. 23. Agar ular yonib tugamay Yer sirtiga kelib urilsa, _______________________ deb ataladi.
24. ______________________________ - koinotdagi bir necha yuz milliardlab yulduzlardan tashkil topgan yulduzlar tizimidir. 25. Bizning galaktika “ ___________________________ ” deb ataladi.
Javoblar:

№		№		№
1	10000	10	Oldrin	19	Asteroidlar
2	100000	11	Taqvim	20	Serera
3	3000	12	Kabisa	21	Kometa
4	2000	13	2300	22	Meteorlar
5	sariq	14	Kepler	23	Meteoritlar
6	6000	15	Ellips	24	Galaktikalar
7	Tabiiy yo'ldoshlari	16	Perigeliy	25	Somon yo'li
8	Oy	17	Afeliy
9	Armstron	18	katta

II – variant
1-2.Yulduzlar asosan nihoyatda qizigan ________________________ va _______________________ gazlaridan tashkil topgan ulkan sharlardir. 3-4. Bizga eng yaqin yuiduz bu ______________________ bo’lib, u Yerdan tahminan ______________ mln. km masofada joylashgan. 5-6-7. Quyosh massasi _____________________ kg bo’lib, sirtidagi temperatura ___________________ °C bo’lganidan ________________ rangli yulduzlarga kiradi. 8. Quyosh har sekundda o’zining ______________________ tonna massasini yo’qotadi. 9. Yer yuziga Quyosh enegiyasining ikki ________________________ dan bir qismigina yetib keladi. 10. Sayyora atrofida doimiy aylanib yuruvchi osmon jismi uning ___________________________________________ deb ataladi. 11 -12. Oy - __________ ning tabiiy yo’ldoshi bo’lib, undan o’rtacha ________________________ km uzoqlikda aylanadi. 13-14. Oyda ________________ va ____________________ yo’q. 15-16. Milliard yillar davomida Oy sirtiga _______________________ larning urilishlari natijasida uning sirtida ko’plab _________________________ lar hosil bo’lgan.
17. __________________________________ sifatida o’rtacha Quyosh sutkasi qabul qilingan. 18. Bu etalonga ko’ra, o’rtacha Quyosh sutkasining 1/86500 qismi _______________________________ ga teng. 19-20-21. Yulian taqvimi bo’yicha, uch yil ketma-ket ______ sutkadan iborat bo’lib, __________________ yil deb, keyingi to’rtinchi yil esa __________________ yili deb ataladi. 22. 1582-yilda _____________da joriy qilingan grigorianlar taqvimiga ko’ra, 1600- yildan boshlab har 400 yilda uch oddiy yil deb qabul qilindi. 23. Masalan, 1700, 1800, 1900, shuningdek 2100, 2200 , _______________- yillar kabisa yili emas. 24. Hozirda Butun dunyoda va O’zbekistonda ham _______________________________ taqvimi qo’llanilib kelinmoqda. 25. Sayyoralarning harakat qonunlari nemis olimi ___________________________ tomonidan ochilgan.


Javoblar:

№		№		№
1	Vodorod	10	Tabiiiy yo'ldoshi	19	365
2	Geliy	11	Yer	20	oddiy
3	Quyosh	12	384000	21	Kabisa
4	150	13	Atmosfera	22	Rim
5	2·10^30	14	Magnit maydon	23	2300
6	6000	15	Meteorid	24	Grigorianlar
7	Sariq	16	Krater	25	Kepler
8	4,3 million	17	Vaqt etaloni
9	milliard	18	Bir sekund

8– NAZORAT ISHI
Nazorat ishi mavzusi: Koinot tuzilishi haqidagi tasavvurlar
Nazorat shakli: Test
I– variant
1. “ Astronomiya asoslari haqida kitob “ asarining muallifi kim ?
A) K. Ptolemey B) A. Al – Farg’oniy C) M. Ulug’bek D) Beruniy
2. M. Ulug’bekning astronomik maktabida yaratilgan asar qaysi, uning yozilgan yili, unda necha yulduzning koordinatalari keltirilgan ?
A) Ziji Ko’ragoniy, 1437 yil, 1018 ta B) Qonuni Masudiy , 1437 yil, 1018 ta
C) Samarqand jadvali , 1429 yil, 1019 ta D) Yulduzlar jadvali, 1433 yil, 1023 ta
3. “ Galaktika ” so’zining ma’nosi nima ?
A) “ dumli ” B) “ sutli ” C) “ sochli ” D) “ somon yo’li ”
4. Birinchi teleskopni kim yasagan ?
A) G.Galiley B) M.Ulug’bek C) X.Lipperstey D) Beruniy
5. Merkuriy sayyorasining Quyosh atrofini bir marta aylanib chiqish davri necha sutkaga teng?
A) 27,3 B) 29 C) 29,5 D) 88
6. Sinodik oy davri necha yer sutkasiga teng ?
A) 27,33 B) 29,53 C) 28 D) 29,3
7. Perigeliy nima?
A) Sayyoraning Quyosh atrofidagi orbitada aylanish tezligi eng katta bo’lgan nuqta
B) Sayyoraning Quyoshdan o’rtacha uzoqligi
C) Sayyoraning Quyoshdan eng uzoq nuqtasi
D) Sayyora va Yer orasidagi eng qisqa masofa
8. “ Kometa ” so’zining ma’nosi nima ?
A “ Sutli ” B) “ Sochli ” C) “ Dumli ” D) “ Suvli ”
9. Qaysi sayyoralarning yo’ldoshi yo’q?
A) Mars, Merkuriy B) Merkuriy, Uran C) Venera, Merkuriy D) Venera, Mars
10. Kabisa yillari to’g’ri yozilgan javobni ko’rsating ?
A) 1896, 2018, 1852, 2000 B) 1582, 1800, 2202, 2042
C) 2100, 1900, 1700, 2300 D) 1600, 2000, 2400, 2800
11. Kosmosga chiqarilgan eng katta teleskop nomi yozilgan qatorni ko’rsating
A) Lipperstey teleskopi B) Xabbl teleskopi C ) Galiley teleskopi D) Nyuton teleskopi
12. qonuniyatni kim aniqlagan ?
A) Kopernik B) Tixo Brage C) Galiley D) Kepler
13. Yorug’lik Quyoshdan Yergacha qancha vaqtda yetib keladi ? Quyoshdan Yergacha bo’lgan masofa 150 mln km.
A) 500 s B) 5000 s C) 8 minut D) 300 s
14. “Mitti sayyora ” deganda Quyosh sistemasidagi qaysi osmon jismlari nazarda tutiladi ?
A) Meteorit B) Asteroid C) Kometa D) Meteorlar
15. Birinchi asteroid qachon topilgan, u qanday nomlanadi ?
A) 1801 yil, Serera B) 1819 yil, Pluton C) 1800 yil, Ganimed D) 1901 yil, , Serera
16. “ Venera ” sayyorasidagi tog’lar balandligi necha km ga yetadi ? _________________
17. “ Katta portrlash ” qancha yil avval sodir bo’lgan ? _____________________
18. Atmosferaning qalin qatlamlarida yonib tugamay Yer sirtiga kelib uriladigan osmon jismlari qanday ataladi ? ______________________
19. Geliosentrik nazariyani kim yaratgan ? ________________________
20. Oy sirtiga meteoritlar urilishidan hosil bo’lgan chuqurliklar qanday ataladi ? ________


Javoblar:

№		№		№
1	B	8	B	15	A
2	A	9	A	16	11 km
3	B	10	D	17	13-14 milliard yil avval
4	C	11	B	18	Meteorid
5	D	12	D	19	Kopernik
6	B	13	A	20	kraterlar
7	A	14	B

II – variant
1. Birinchi asteroid kim tomonidan topilgan ?
A) N. Kopernik B) J. Piatssi C) I. Kepler D) Tixo Brage
2. “ Uchar yulduzlar ” deganda qanday osmon jismlari nazarga tutiladi ?
A) kometalar B) meteor va meteoritlar C) asteroidlar D) Yerning sun’iy yo’ldoshlar
3. Sayyoraning orbitadagi tezligi qaysi nuqtada eng kichik bo’ladi ?
A) orbitaning hamma nuqtalarida bir xil B) perigeliyda
C) afeliyda D) perigeliy va afeliyda
4. Eng katta o’lchamli sayyora qaysi ?
A) Neptun B) Saturn C) Yupiter D) Uran
5. “ Yulduzlar ilmi ” asarining muallifi kim ?
A) Beruniy B) A. Al – Farg’oniy C) Ali Qushchi D) M. Ulug’bek
6. Olamning hozirgi zamon fizik manzarasiga ko’ra, tabiatdagi barcha jarayonlar nechta kuch bilan boshq1ariladi ?
A) 1 ta B) 2 ta C) 4 ta D) cheksiz ko’p
7. G’arbda “ Alfraganus ” deb atalgan mashhur sharq allomasi kim ?
A) Ali Qushchi B) M. Ulug’bek C) Beruniy D) A. Al – Farg’oniy
8. Yulduzlar galaktikamiz atrofini qancha vaqtda bir marta to’liq aylanib chiqadi ?
A) 13 – 14 milliard yil B) 120 million yil C) 250 million yil D) aniqlab bo’lmaydi
9. Yerning Quyoshdan o’rtacha uzoqligi 150 million km. Yer orbitasi katta yarim o’qi qanchaga teng?
A) 75 million km B) 150 million km C) 300 million km D) 40 million km
10. Venera sayyorasi qadimda qanday atalgan ?
I. “ Urush xudosi “ II. “ Suv xudosi “ III. “ Tong yulduzi ” IV. “ Zuhro yulduzi ”
A) I. B) II. C) III. D) III. IV.
11. Qaysi sayyoralarning tabiiy yo’ldoshlari eng ko’p ?
I. Venera II. Merkuriy III. Saturn IV. Yupiter V. Mars
A) I. va II. B) II. va V. C) III. va IV. D) III. va V.
12. Uning qalinligi 10 – 15 km, tashqi va ichki radiuslari ayirmasi 60 ming km. Bu nima ?
A) Saturn halqasi B) Galley kometasi dumi
C) Yupiter halqasi D) Goba meteoriti o’lchami
13. Kometalar boshining o’zagi diametri qanday o’lchamda bo’ladi ?
A) 10 – 15 km B) 0,5 – 20 km C) 60 ming km D) bir necha yuz ming km
14. Grigoriylar taqvimi Yulian taqvimidan nimasi bilan farq qiladi ?
A) Grigoriylar taqvimida har 400 yilda kabisa yillari 3 taga kam
B) Grigoriylar taqvimida kabisa yillari yo’q
C) Grigoriylar taqvimida har 400 yilda kabisa yillari 3 taga ko’p
D) Grigoriylar taqvimida kabisa yillari 366 sutkadan ko’p
15. Vaqtning atom etaloni qachon qabul qilindi ?
A) 1918 - yil B) 1929 – yil C) 1983 – yil D) 1967 – yil
16. Quyosh sirtidagi harorat necha ̊ C atrofida bo’ladi ? ______________________