|
3-Jadval.
Dorivor o‘simliklar tarkibida aniqlangan ba’zi makro-va mikroelementlar miqdori
Nt/r
|
Dorivor o‘simliklar
O‘zbek – rus –lotin
|
Kaliy(K) miqdori
(mg/kg)
|
Magniy (Mg)
miqdori ( mg/kg)
|
Marganes
(Mn) miqdori (mg/)
|
Selen
(Sе)
miqdori (mg/)
|
11.
|
Oqqaldirmoq(o‘t)
Mать и мачеха(трава) (Tussilago farfara)
|
48000
|
6500
|
36
|
1,1
|
22.
|
Limon o‘t dorivor (bargi)
Меллиса лекарственная (листья) (Mellissa officinalis)
|
45200
|
8830
|
39
|
0,38
|
33.
|
Zubturum katta bargli Лисьтя подорожника большого
(Plantago major)
|
45000
|
4700
|
260
|
0,22
|
44.
|
Qoqi o‘t dorivor (Momaqaymoq)(o‘t)
Одуванчик лекарственный (трава) (Taraxacum)
|
43000
|
7600
|
95
|
0,32
|
55.
|
Arslonquyruq (o‘t)
Пустырник (трава) (Leonurus herba)
|
39800
|
5810
|
18
|
0,01
|
66.
|
Keng bargli limono‘t (bargi)
Меллиса широкилистная (листья)
(Mellissa officinalis)
|
37200
|
7230
|
31
|
0,21
|
77.
|
Arslonquyruq (bargi)
Пустырник (листья) (Leonurus herba)
|
33700
|
8850
|
49
|
0,23
|
88.
|
Arslonquyruq (bargi)
Пустырник (цветки) (Leonurus herba)
|
32300
|
4700
|
23
|
0,01
|
99.
|
Qalampir yalpiz(o‘t)
Мята перечная(трава) (Mentha piperita)
|
28700
|
4400
|
30
|
0.17
|
110.
|
Tirnoqgul(guli)
Календула(цветки) (Calendula officinalis)
|
28300
|
4200
|
26
|
0,13
|
111.
|
Qora andiz (bargi)
Девясил высокий (листья)
(Inula helenium)
|
16000
|
9900
|
130
|
0,26
|
112.
|
Temirtikan (bargi)
Якорцы стелющейся (листья) (Tribulus terrestris)
|
18300
|
6210
|
35
|
0.58
|
4- Jadvaldan ko‘rinib turgandek, Farg‘ona viloyatida o‘sadigan dorivor o‘simliklar tarkibida magniy, kaliy, selen va marganes kabi makro- va mikroelementlar ko‘p to‘planishi kuzatilmoqda.
Olingan natijaga ko‘ra namunalar tarkibidagi Mg, K, Mn va Se elementlarining o‘simlik organlarida kamayib borish tartibida ko‘rib chiqishimiz mumkin:
Magniy – quyidagi o‘simliklar organlarida 6000 mg/kg dan yuqori miqdorda to‘planishi kuzatildi: qora andiz (devyasil visokiy) (9900), arslonquyruq (pustirnik ) bargida (8850), dorivor limono‘t bargi (mellisa lekarstvennaya) (8830), keng bargli limono‘t bargi (mellisa lekarstvennaya) (7230) , temirtikan bargi (yakorsi stelyusheysya) (6210).
Kaliy – quydagi o‘simliklar organlarida 40000 mg/kg dan yuqori miqdorda to‘planishi kuzatildi: oqqaldirmoq (mat’ i machexa) (48000), limon o‘t dorivor (mellisa lekarstvennaya) (45200), zubturum katta bargli (lis’tya podorojnika) (45000) , qoqi o‘t (momaqaymoq) (odubanchik lekarstvenniy) (43000).
Marganes – quyidagi o‘simliklar organlarida 100 mkg/g dan yuqori miqdorda to‘planishi kuzatildi: zubturum (lis’tya podorojnika )(260), qora andiz (devyasil visokiy )(130).
Selen – quyidagi o‘simliklar organlarida 0.5 mkg/g dan yuqori miqdorda to‘planishi kuzatildi: oqqaldirmoq (mat’ i machexa) (1.1), temirtikan (yakorsi stelyusheysya) (0.58).
4- Jadval.
Ba’zi makro-va mikroelementlarni dorivor o‘simliklar tarkibida aniqlangan miqdori
№
|
Element nomi
|
Miqdori
|
Dorivor o‘simlik namunalari
|
1
|
Magniy(Мg)
|
6000
|
-qora andiz (9900)
-arslonquyruq bargida (8850)
- dorivor limono‘t bargi (8830)
- keng bargli limono‘t bargi (7230)
- temirtikan bargi (6210)
|
2
|
Кaliy(К)
|
40000
|
-oqqaldirmoq (48000)
- limon o‘t dorivor (45200)
- zubturum katta bargli (45000)
- qoqi o‘t (momaqaymoq) (43000)
|
3
|
Мarganets (Мn)
|
100
|
- zubturum (260)
- qora andiz (130)
|
4
|
Selen(Sе)
|
0.5
|
- oqqaldirmoq (1.1)
- temirtikan (0.58)
|
4-Jadvalda keltirilgan o‘simliklar tarkibida kaliy, magniy, marganes va selenning sezilarli darajada ko‘pligi, ularni yurak va yurak-qon tomir tizimi kasalliklarining oldini olish va davolashda ishlatish mumkinligini ko‘rsatadi.
2.3.Yurak kasalliklarini davolashda ishlatiladigan dorivor oʻsimliklar tarkibidagi ogʻir metallar miqdorini aniqlash.
5-jadvalda ko‘rinib turganidek ularning tarkibida dorivor kolleksiyalar uchun tanlangan o‘simliklarning organlarida o‘lchagan miqdordagi og‘ir metallarni o‘z ichiga oladi va ko‘p diapozon darajasidagi elementlar va o‘simliklarning tarkibi MPC dan oshmaydi, bu mos kelmaydi.
5-Jadval.
Dorivor o‘simliklar tarkibida aniqlangan zaxarlilik darajasi yuqori bo’lgan elementlar
Тt/r
|
Oʻsimliklar nomi
|
Aralash metallar
|
Cd
|
Sb
|
Bа
|
Hg
|
Аs
|
11
|
Oqqaldirmoq(o‘t)
Mать и мачеха(трава) (Tussilago farfara)
|
0.05
|
0.19
|
24
|
<0.001
|
0.13
|
22
|
Limon o‘t dorivor (bargi)
Меллиса лекарственная (листья) (Mellissa officinalis)
|
< 0.1
|
0.31
|
150
|
<0.01
|
0.68
|
33
|
Zubturum katta bargli Лисьтя подорожника большого
(Plantago major)
|
<0.01
|
0.2
|
87.8
|
<0.001
|
<0.01
|
44
|
Qoqi o‘t dorivor (Momaqaymoq)(o‘t)
Одуванчик лекарственный (трава) (Taraxacum)
|
<0.01
|
1.1
|
151
|
<0.001
|
0.95
|
55
|
Arslonquyruq (o’t)
Пустырник (трава) (Leonurus herba)
|
<0.1
|
0.073
|
58
|
0.031
|
0.48
|
66
|
Keng bargli limono‘t (bargi)
Меллиса широкилистная (листья)
(Mellissa officinalis)
|
<0.1
|
0.20
|
58
|
0.037
|
0.71
|
77
|
Arslonquyruq (bargi)
Пустырник (листья) (Leonurus herba)
|
<0.1
|
0.32
|
130
|
<0.01
|
0.82
|
88
|
Arslonquyruq (bargi)
Пустырник (цветки) (Leonurus herba)
|
<0.1
|
0.095
|
72
|
0.033
|
0.26
|
99
|
Qalampir yalpiz(o‘t)
Мята перечная(трава) (Mentha piperita)
|
<0.1
|
0.16
|
37
|
0.27
|
0.36
|
110
|
Tirnoqgul(guli)
Календула(цветки) (Calendula officinalis)
|
<0.1
|
<0.01
|
18
|
<0.01
|
0.12
|
111
|
Qora andiz (bargi)
Девясил высокий (листья)
(Inula helenium)
|
<0.1
|
0.047
|
39
|
<0.01
|
0.30
|
112
|
Temirtikan (bargi)
Якорцы стелющейся (листья) (Tribulus terrestris)
|
<0.01
|
0.089
|
17
|
<0.001
|
<0.01
|
|
PDK
SanPin
№0283-10
|
0.05
|
-
|
-
|
0.03
|
5.0[34]
|
2.4.Yurak kasalliklarini davolashda ishlatiladigan dorivor oʻsimliklar asosida makro- va mikroelementlar hamda biologik faol moddalarga boy dorivor to‘plamlar yaratish.
Olingan natijalar asosida, dorivor o‘simliklar namunalaridan makro- va mikroelementlar, shuningdek biologik faol moddalarga boy dorivor to‘plamlar yaratdik (6-Jadval).
6- Jadval.
Makro- va mikroelementlar, shuningdek biologik faol moddalarga boy dorivor to‘plamlar
Toʻplam
|
Oʻzbek
|
Rus
|
1
|
Qora andiz (9900)
Dorivor limono‘t bargi(8830),
Oqqaldirmoq(48000)
Limon o‘t dorivor(45200),
Zubturum katta bargli (45000)
Oqqaldirmoq(1.1)
|
Девясил высокий
Меллиса лекарственная (листья)
Mать и мачеха(трава)
Меллиса лекарственная (листья)
Лисьтя подорожника большого
Mать и мачеха(трава)
|
2
|
Arslonquyruq bargida(885),
Keng bargli limono‘t(bargi) (723)
Qoqi o‘t dorivor (momaqaymoq) (4300).
Zubturum katta bargli(260),
Qora andiz (bargi) (130).
Temirtikan (bargi) (0.58).
|
Пустырник (листья)
Меллиса широкилистная(листья)
Одубанчик лекарственный (трава)
Листья подорожника большого
Девясил высокий
Якорцы стелющейся (листья)
|
6-jadvalda keltirilgan natijalardan ko‘rinib turibdiki, dorivor to‘plam tarkibini tashkillovchi dorivor o‘simliklar tarkibida bariy, surma, simob, kadmiy kabi og‘ir metallar va mishyakning miqdori juda kam.
Tayyorlangan dorivor to‘plamlarning (6-jadval) tarkibidagi selen, kaliy, magniy va marganes ko‘p miqdorda saqlanganligi, to‘plamlarning sedativ va kardiotonik ta’siriga ega ekanligiga shubha tug‘dirmaydi. Bu esa, yurak va qon-tomir tizimi kasalliklarini davolash va oldini olishda qo‘llash bo‘yicha istiqbolli ishlatilishini ko‘rsatadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
