5-tajriba ishi

2.3. TRANSPORT OQIMI TEZLIGINING YO’L SHAROITIGA

VA HARAKAT MIQDORIGA NISBATAN O’ZGARISHI

 

Tayanch so’zlar va iboralar: harakat tezligining o’zgarishi; operativ kuzatuv; chastota; chastost; chastostning yig’ilmasi; taqsimot egriligi; jamlangan egrilik; modal tezlik.

Harakat tezligi yo’l harakatining asosiy ko’rsatkichi bo’lib, u yo’lda harakatlanishning asosiy maqsadi shaklida namoyon bo’ladi. Yo’lda eng ob’ektiv ko’rsatkich sifatida harakat tezligining butun marshrut bo’ylab o’zgarishini ko’rsatuvchi grafik hisoblanadi. Lekin bunday tezlikning o’zgarish egri grafigini chizish marshrut bo’ylab laboratoriya avtomobili yordamida amalga oshirilishi lozim. Bu esa amalda ma’lum qiyinchiliklar tug’diradi va ko’pchilik hollarda uni bajarib bo’lmaydi. SHuning uchun harakatni tashkil qilishda yo’lning xarakterli bo’laklarida transport vositalarining oniy tezligini o’lchash orqali xulosa qilishga amaliyotda ko’nikma hosil qilingan.

Yo’l sharoitiga va harakat miqdoriga nisbatan transport oqimi tezligining o’zgarishini real O’zbekiston Respublikasi umumfoydalanuvdagi ikki tasmalik avtomobil yo’llarida ko’rib o’tamiz.

Amaliyotda hozirgi vaqtda operativ kuzatuv yo’lning har xil bo’laklarida harakat tezligini «Fara», «To’siq», «To’pponcha» va boshqa tezlik o’lchagich asboblari yordamida aniqlanadi.

Harakat tezligi to’g’risida olingan boshlang’ich ma’lumotlarni matematik statistika usuli bilan tahlil qilinadi. Buning uchun birinchi navbatda kuzatuv natijasida tezlikni turkumlarga (razryadga) ajratiladi. SHundan so’ng har bir turkumga to’g’ri kelgan tezlik ma’lumotlari yig’ib chiqiladi, shundan keyin chastota hisoblanadi. CHastota - bu biror razryadga to’g’ri kelgan avtomobillar soni. CHastota yordamida chastost aniqlanadi. CHastost - bu chastotaning har bir razryaddagi qiymatining jami chastota yig’indisiga nisbati (foizda ko’rsatiladi). CHastostning yig’ilmasi esa chastostning birin-ketin har bir razryaddagi qo’shilmalaridan iborat bo’ladi. Ko’rsatilgan qiymatlarni jadvalga kiritib, u yordamida taqsimot va jamlangan egrilik (2.6-rasm) chizilib, so’ngra tezlik qiymatlari tahlil qilinadi.