5-sinflar uchun “Yerning Quyush atrofida aylanishi” mavzusida tayyorlagan bir soatlik dars ishlanmasi

Sinf chizmasi. Guruhlarning joylashish holati

Dars boshlanadi. O`quvchilar bilan salomlashib, sana, fan, davomat, ob-havo, fasl haqida so`raladi.

O’tilgan mavzu bilan bog’lash.

O`tilgan mavzu yuzasidan tayanch so`z va tushunchalar yozilgan kartochkalar guruhlarga tarqatiladi.

• 
  Sutka
  
• 
  Yerning qutblari
  
• 
  Ekvator
  
• 
  Meridianlar
  

• 
  Parallellar
  
• 
  Daraja to`ri
  
• 
  Geografik kenglik
  
• 
  Geografik uzunlik
  

O`quvchilarning kartochkalardagi tayanch so`z va tushunchalarga qay darajada izoh berganliklariga qarab “Ofarin”, “Barakallo”, “Harakat qil” so’zlari yozilgan shakllardan tegishlisi taqdim etiladi.

Videoproyektor orqali quyidagi rasmlar ekran yoki monitorda namoyish etiladi. Bunda o`quvchilar o`tgan mavzu yuzasidan ko`rsatilgan rasmlarni izohlab berishlari kerak bo`ladi.

Rasmlar yuzasidan o`quvchilarning javoblari tinglanadi va guruhlar tegishli kartochkalar orqali baholanadi.

O`qituvchi yangi mavzuni o`quvchilarga tushuntirish jarayonida kompyuter internetga ulangan holda “GoogleEarthWin” dasturini ishga tushiradi. Ekranda Yerning sun`iy yo`ldoshi orqali tushirilgan tasviri, Yerning o`z o`qi atrofida aylanishi, kosmosdan Yerning tabiiy ko`rinish holati namoyish etilgan vaqtdan boshlab, o`qituvchi quyidagi matn va ma`lumotlar asosida globus, Dunyoning siyosiy va tabiiy xaritalaridan foydalangan holda o`quvchilarga yangi mavzuni tushuntirib beradi.

Yangi mavzu bayoni:

Yer Quyosh atrofini 365 sutka va 6 soatda bir marta to'liq aylanib chiqadi. Hisobga to'g'ri bo'lsin deb bir yil 365 kun deb qabul qilingan. Shunda har yili 6 soatdan yig'ilib, 4 yilda 24 soat, ya'ni bir sutka bo'ladi. Shuning uchun har uch yildan kcyin to'rtinchi yil 366 kun bo'ladi. Bu yil kabisa yili dcyiladi. Shu yili fevral oyi 28 kun emas, 29 kun hisoblanadi.

Nega yil fasllari almashinib turadi? Buni tushunish uchun rasmni tahlil qilamiz. Rasmda Yerning Quyosh atrofida aylanayotgan turli vaqtlaridagi holati tasvirlangan. lyun oyida Shimoliy yarimshar Quyoshga ko'proq qarab turadi. 22 iyunni yozgi Quyosh turishi kuni dcyiladi. Quyosh ufq ustida cng baland ko'tariladi. Shimoliy yarimsharda yoz, Janubiy yarimsharda esa qish bo'ladi. 21

mart va 23 scntabr kunlari esa Quyosh ikkala yarimsharni bir xilda yoritadi. Bu kunlarni bahorgi va kuzgi teng kunlik dcyiladi. 22-dekabrda esa Ycr Janubiy yarimshari bilan Quyoshga qarab turadi.