5-mavzu: yurakning joylashuvi hamda tuzilishi reja

Kichik qon aylanish doirasi venalari. 
Kichik qon aylanish doirasi venalari yoki o'pka venalari 
(venae pnlmonales) 
qonni o'pkadan chap bo'lmachaga olib keladi. Ular har o'pkada ikkitadan jami 
to'rtta bo'lib, uzunligi 1,2—1,5, ko'ndalang kesimi 14-18 mm. O'ng o'pkaning hajmi katta bo'lgani 
uchun uning venalari yo'g'onroq bo'ladi. 
Katta qon aylanish doirasi venalari 
Katta qon aylanish doirasi venalari uchta tizimni o'z ichiga oladi: 1) yurak venalari tizimi; 2) yuqori 
kovak vena tizimi; 3) pastki kovak vena tizimi. 
Yurak venalari tizimi juda kichik bo'lib, qonni faqat yurak devoridan yig'adi va o'ng bo'lmachaga 
quyadi. Bu tizim venalari yurak bo'limida yoritHgan. Yuqori va pastki kovak venalar tizimi tananing 

---

yuqori va pastki sohalaridan qon yig'adi va yurakning o'ng bo'lmachasiga quyadi. Qorin bo'shlig'ida 
joylashgan toq a’zolar venalari o'zaro qo'shilib darvoza venasini hosil qiladi. U jigar ichiga kirib 
tarmoqlanadi va jigar venasi bo'lib chiqib, pastki kovak venaga quyiladi. 
Yuqori kovak vena tizimi
 
Yuqori kovak vena tizimi uch guruh venalardan: bosh va bo'yin, ikkala qo'l venalari, ko'krak qafasi 
va qisman qorin devori venalaridan hosil bo'ladi. 
Yuqori kovak vena bolada yurak yuqori tuigani uchun qisqa bo'ladi. Yangi tug'ilgan chaqaloqda 
yuqori kovak venaning diametri 10—12 mm. Uning hosil bo'lish sohasi yangi tug'ilgan chaqaloqda I 
qovurg'a oralig'ida bo'lsa, 1—3 yoshda 2 qovurg'a, 4—10 yoshda 3 qovurg'a sohasida joylashadi. 
Bola tug'ilishi davrida yuqori kovak venani hosil qiluvchi venalarning birikish burchagi 83—97° 
bo'lib, keyinchalik kattalashadi. Yoshga qarab yuqori kovak venaning diametri va uzunligi 
kattalashadi. Bu o'sish emizikli, ikkinchi bolalik va o'smirlik davrlarida sezilarli bo'ladi. 
Toq vena (v. azygos) katta bel mushagi orqasida yotdan o'ng ko'tariluvchi bel venasining