5-Mavzu. Yalpi talab-yalpi taklif (ad-as) modeli Reja Yalpi talab-yalpi taklif modeliga umumiy tavsif. Yalpii talab tushunchasi va grafigi

Баҳолар 
даражаси
Горизантал ёки кейнс 
кесмаси 
Вертикал ёки 
классик кесма 
Р 
Р 
Y 
AS 

---

chiqarishni kengaytirish uchun yangi asosiy vositalar sotib olish va malakasiz 
mutaxassislardan foydalanishiga to‘g‘ri keladi. Bu esa mahsulotlar birligiga 
ketadigan xarajatlarning oshishiga va natijada baholar darajasining o‘sishiga olib 
keladi. 
Ishlab chiqarish hajmi ko‘payishi yoki kamayishi bahoga bog‘liq bo‘lmagan 
omillar hisobiga ham ro‘y berishi, bu omillar esa yalpi taklif egri chizig‘ini o‘ng 
yoki chap tomonga siljitishi mumkin. Bahoga bog‘liq bo‘lmagan omillarnig 
xususiyati shundaki, ular mahsulot birligiga ketgan xarajatlarga bevosita ta'sir qiladi 
va shu orqali jami taklif egri chizig‘ining siljishiga sabab bo‘ladi.
Bu omillarga texnologiyalardagi o‘zgarishlar, ishlab chiqarish omillari 
mihdorining o‘zgarishi, resurslar baholarining o‘zgarishi, firmalarni soliqqa 
tortishdagi o‘zgarishlar boshqalar kiradi. 
4. AD-AS modelida makroiqtisodiy muvozanat. Makroiqtisodiy 
muvozanat buzilishining jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozi yuzaga kelishiga 
ta'siri 
AD va AS egri chiziqlarining kuesishish nuqtasi ishlab chiqarishning 
muvozanatli hajmi va 
baholarning 
muvozanatli 
darajasini 
belgilaydi. 
Baholarning muvozanatli darajasi deganda baholarning shunday darajasi 
tushuniladiki, unda jami talab va taklif bir-biriga mos kelishi yoki teng bo‘lishi 
kerak. Modlelda makroiqtisodiy muvozanatga erishish mexanizmini dastlab oraliq 
kesmada ko‘rib chiqamiz (3-chizma). Dastlab muvozanat ye nuqtasida o‘rnatilgan. 
Baholarning muvozanatli darajasi va yalpi ishlab chiqarish hajmining muvozanatli 
hajmlari mos ravishda Pe va Ye lar bilan belgilangan. Nima uchun Pe narxlarning 
muvozanatli darajasini va Ye esa yalpi ishlab chiqarishning muvozanatli hajmiini 
bildirishini ko‘rsatishimiz uchun baholarning muvozanatli darajasi Pe emas, balki 
P1 deb hisoblaymiz. 
3-chizma. Yalpi taklif egri chizig‘ining oraliq kesmasidagi muvozanati 
Baholar darajasi P1 bo‘lgan vaziyatda ishlab chiqaruvchilar yalpi ishlab 
chiqarish hajmini Y1 miqdoridan oshirmaydi. 
Iste'molchilar baholar darajasi P1 bo‘lganda mahsulotlarni Y2 darajada sotib 
olishga tayyor turadi. AD>AS bo‘lganligi tufayli iste'molchilar o‘rtasidagi raqobat 
baholar darajasini Pe gacha suradi. Baholar darajasining P1 dan Pe gacha ko‘tarilishi 
ishlab chiqarish hajmini Y1 dan Ye gacha oshirishga va iste'molchilar talabini Y2 
dan Ye gacha kamayishga olib keladi. Natijada AD va AS egri chiziqlari ye nuqtada