5-Mavzu: y og’ochlarga lak bilan pardoz berish texnologiyasi Shakillantiradigan bilimlar

Shpaklyovka yoriqlarni, 
Teshik-kovaklarni to‘ldirish va butun sirtga surtish yo‘li bilan tekislikni 
ta’minlash maqsadida ishlatiladi. Shunga ko‘ra shpaklyovka quyuq va suyuq hol-
da tayyorlanadi. Quyuq shpaklyovka teshik-kovaklarni to‘ldirishda, suyuq 
shpaklyovka butun ( sirtga surtib tekislikni ta’minlashda ishlatiladi. Shpaklyovka 
bir yoki bir necha bor yog‘och yoki metall kurakcha — shpatel (rasm) bilan surti-
ladi. 
Shpaklyovka moyli, lokli, yelimli bo‘lishi mumkin. Uning tarkibiga bo‘r, 
bo‘yoq, alif, lok, yelim, smola, pigmentlar qo‘shilishi mumkin. Shpaklyovka 
ko‘pincha ish joyida, ishlatish vaqtida tayyorlanadi. 
Yelimli shpaklyovkaning tarkibida 3% duradgorlik yelimi, 65% bo‘r va 
pigment, 30% suv bo‘ladi. U tez qotadi. Uning yum-shoq, ilashimli bo‘lishini 
ta’minlash uchun tarkibiga 2% olif qo‘shiladi. 
Moyli shpaklyovkaning tarkibida 70% bo‘r va pigment, 30% lok bo‘lib, 
yelimli shpaklyovkaga qaraganda mustahkam bo‘ladi, sekin quriydi. Uning tez 
qurishini ta’minlash uchun olifga oz miqdorda moyli lok aralashtiriladi. Moyli 
shpaklyovkalar moyli bo‘yoq va moyli lok bilan bo‘yaladigan sirtlarga surtish 
uchun ishlatiladi. 
Shpaklyovka sirtga surtilgandan so‘ng yog‘ochning rangini, ta-biiy gulini 
buzadi yoki qoplab yo‘qotadi. Shuning uchun shpaklyovka surtilgan yog‘och 
buyumlar ko‘pincha bo‘yaladi. 
Yog’och rangi, tabiiy guli o‘zgarmay qoladigan yog‘och buyumlar-ning 
sirtini to‘ldirish va tekislash maqsadida tarkibida mum, parafin, talk, skipidar, olif, 
lok bo‘lgan mo‘mli va moyli to‘ldiruvchilar ishlatiladi. Bular buyumlarni loklash 
va po-liturlashdan oldin surtiladi. 

---

Yog’och buyumlarning sirtiga lok va politurlarning bir tekis yaxshi yopishib 
puxta birikishini ta’minlash maqsadida gruntovka qilinadi. Sirtlarni keyinchalik 
pardozlash uchun tayyor-lash maqsadida birinchi bor turli xil qoplovchilar surtish 
bilan tekislash — gruntovkalash deyiladi. Duradgorlik pardoz ishlarida moyli, lokli 
va nitrolakli gruntlar ishlatiladi, Duradgorlik buyumlari ko‘pincha, sof alif yoki 
skipidar ara.' lashtirilgan oliflar bilan gruntovka qilinadi. Olif yog‘och-ning 
rangini, tabiiy gulini o‘zgartmagan holda sirtlarni tekislash va sirtda yupqa qattiq 
parda qatlami hosil qilib lok-bo‘yoqlarning puxta birikishiga imkon beradi. Spirtli 
loklar bilan pardozlanadigan sirtlarga birinchi bor olif o‘r-nida mum surtiladi. 
Mum surtilgan sirtlarning tabiiy guli, yanada yorqinlashadi, tiniqligi ortadi. 
Yog’och sirtiga birinchi bor surtilgan to‘ldiruvchi shpaklyovka va gruntlar 
sirtning tekisligini ta’minlashidan qat’i nazar) ularning notekis surtilishi, gruntlar 
ta’sirida yog‘och tolala-. rining (zirapchalarning) ko‘tarilishi orqasida sirtning yesh 
liqlik darajasi pasayadi. Bunday hollarda sirtlarni loklash va politurlashdan oldin 
qayta jilvirlanib silliqlanadi.