5-mavzu. Tarix wqitishning tashkiliy shakllari. Dars, uning turlari va tuzilishi. Reja

2. . Darslarning tiplari va strukturasi. Dars – darslarning butun tizimidagi zveno bwlib, ulardan har biri wzining malum vazifasini hal qiladi. Bu vazifa wqitish zvenolaridan kelib chiqadi. Bunday ayrim darslar barcha zvenolarni, boshqalari faqat ayrimlarini, uchinchilari faqat bittasini qamrab olishi mumkin. Darslar qancha zvenoni qamrab olishi va qanday vazifalarni hal etishiga kwra turlicha strukturaga ega bwlgan tiplarga bwlinadi. Struktura – bu dars qismlarining nisbati va wzaro boǵlanishi bwlib, ular wz vazifasi va wqituvchi bilan wquvchilar faoliyati xarakteri bilan farq qiladi.
Demak, etakchi didaktik vazifa va strukturaga kwra darslar quyidagi tiplarga bwlinadi:
1) kombinacion darslar (wqituvchi yangi materialni tushuntiradi, mustahkamlaydi, takrorlaydi, kontrol qiladi);
2) yangi materialni wrganish darslari;
3) bilim, kwnikma va malakalarni mustahkamlash darslari
4) mashqlar va amaliy ishlar darslari;
5) umumlashtiruvchi takrorlash darslari;
6) laboratoriya darslari;
7) wquvchilar bilimini nazorat qilish, tekshirish va baholash darslari, bundan tashqari standart bwlmagan, innovacion dars shakllari ham keng qwllaniladi: seminar-darslar, konferenciya-darslar, rolli wyinlar, integrallashgan darslar.
Aralash ёki kombinacion dars wzida wquv ishlarining turli maqsad va turlarini aks ettiradi
- wtilgan material ustida ishlash
- yangi mavzularni anglash va wzlashtirish
- amaliy kwnikma va malakalarni hosil qilish
Shu bilan boǵliqlikda aralash darsda odatda quyidagi strukturaviy komponentlar ajraladi.
- wquvchilarni darsga tayёrlash
- takrorlash-umumlashtirish ishlari
- yangi materialni anglash va wzlashtirish ishlari
- bilimlarni amaliёtda qwllash kwnikma va malakalarini shakllantirish ishlari bwyicha ishlar
- uyga vazifa
Yangi materialni baёn qilish darslari. Wqituvchi tomonidan wquvchilarni yangi material ustida ishlashdan xabardor qiladi va wrta va yuqori sinflarda katta hajmli va murakkab materiallarni wrganishda muvaffaqiyatli qwllaniladi.
Bunday dars strukturasi: wquvchilarni darslarga jalb etish, dars maqsadlarini qwyish; qisqa tekshrish, uyga vazifa.
Wrganilgan materialni mustahkamlash va amaliy kwnikma va malakalarni hosil qilish darslari uning yanada chuqurroq anglash va wzlashtirish, amaliy kwnikma va malakalarni amaliёtda qwllash maqsadidan kelib chiqib, hamma sinflarda alohida mavzuni ёki bwlimlarni wrganilgandan keyin wtilgan materialni takrorlashga ywnaltirilib wtkaziladi.
Takrorlash, tizimlashtirish va umumlashtirish darslari wquv dasturining katta bwlimlarini takrorlash bilan boǵliq va darhol mavzularni wrganilgandan keyin ёki wquv yili oxirida wtkaziladi.
Dars tuzilishi zamonaviy dars amaliёti va nazariyasida principial, ahamiyatga ega, xuddiy shunday talimda samaradorligi va natija egaligini aniqlab beradi. Dars elementlari sifatida quyidagi tarkibiy qismlar ajratiladi:
- yangi materialni wrganish;
- uyga vazifa;
- bilimlarni nazorat qilish;
- bilimlarni umumlashtirish va tizimlashtirish;
- wrganilgan materiallarni mustahkamlash.