5-Mavzu Shtangen instrumentlar. Mikrometrik instrumentlar

---

5-Mavzu 
 
Shtangen instrumentlar. Mikrometrik instrumentlar 

Shtangen asboblar - 
SHtangenasboblar mashinasozlikda ko’p qo’llaniladi. Ulardan detallarning 
ichki, tashqi diametrlari, uzunligi, eni, qalinligi, chuqurligi va boshqa qismlarini o’lchashda foydalaniladi.
SHtangentsirkullarning uch turi-SHTS-I, SHTS-II, SHTS-III ishlatiladi. Ularning o’lchash chegaralari har 
xildir: 0-125 mm (SHTS-1); 0-160 mm (SHTS-II); 0-400 mm (SHTS- III). Nonius bo’yicha sanoqlari 0,1 
mm (SHTS-I) va 0,05 mm (SHTS-II va SHTS-III).
SHtangentsirkul SHTS-I bilan tashqi, ichki o’lchamlar va chuqurlikni o’lchash mumkin. SHtangasining 
bitta uchida o’lchash jag’lari ikkinchi uchidan chizg’ich bo’lib, undan chuqurlikni o’lchashda 
foydalaniladi. SHtanga bo’ylab qo’zg’aluvchi ramka jag’lari suriladi. O’lchash jarayonida shtangaga 
qisqichni vint bilan mahkamlab qo’yiladi. SHtangentsirkulning ostki jag’i tashqi, ustki jag’i esa ichki 
o’lchamlarni o’lchash uchun xizmat qiladi. Ramkaning qiya qirrasiga nonius shkalasi zarblangan.
SHtangentsirkul SHTS-II yuqori aniqlikda o’lchash imkonini beradi. Asbobning ustki jag’i o’tkirlangan 
bo’lib, undan rejalash ishlarida foydalaniladi. Suriluvchi ramkaning shtangasi nisbatan o’rnatish uchun 
mikrometrik surish (vint-gayka) mexanizmi bilan ta’minlangan. 

---

SHtangentsirkulb ko’rsatkichini o’qish. SHtangentsirkulni ko’zning ro’parasida tutib, millimetrlarning 
butun sonlarini chapdan o’ngga qaratib, noniusning nolinchi shtrixi bilan sanaladi va noniusning shtanga 
shkalasi shtrixi bilan ustma-ust tushadigan shtrixi topiladi. Millimetrning yuzdan bir ulushlarini ifodalovchi 
chapdagi yaqinroq raqmga sanoq boshi kattaligini nonius qisqa shtrixining tartib raqamiga ko’paytirishdan 
chiqqan natija qo’shiladi. 
Shtangen asboblar - 
bu shkalali shtanga va nonius (ko'rsatkichni aniqlashtirish uchun yordamchi 
shkala) yordamida chiziqli o‘lchamlarni o‘lchash asboblaridir. 
Shtangen asboblariga quyidagilar kiradi: 
1. Shtangen sirkullar 
2. Shtangen chuqurlik oMchagichlari 
3. Shtangenriysmaslar 

---

---

---

---

---

---

---