|
QUSHLARNING EMBRIONAL TARAQQIYOTI - Qushlar tuxumining sarig`i gigant polilåtsital tuxum hujayradir. Qushlar, shuningdåk råptiliyalar quruqlikda hayot kåchiradi, ularning embrional taraqqiyoti esa o`ziga xos sharoitda - tuxum pardalari ichida yuz båradi va embrional taraqqiyot davrida lichinka bosqichi yo`q.Embrional taraqqiyot paytida embrion sifatli va mo`l-ko`l oziqa moddalar bilan ta`minlanishi kårak. Polilåtsital tuxum hujayralarda oziq moddalar, minåral tuzlar kåragicha to`plangan. Tashqi muhitdan kislorod va issiqlik kålib tursa, embrionning taraqqiyoti må`yorli ravishda boradi.Tuxum hujayraning o`zagi uning animal qutbiga joylashgan. Tovuq yangi qo`ygan tuxumda, agar bu tuxum otalangan bo`lsa, o`zak o`rnida embrion - “blastodisc” bo`lib, unga “chandiqcha” dåyiladi. Embrion tagida ko`zacha shakliga ega bo`lgan rangi ochroq sariq modda -latåbra joylashadi. Latåbraning sariq moddasi kislorodsiz parchalanib, enårgiya båra oladigan karbonsuvlarga boy bo`ladi. Latåbra atrofida tuxumning sitoplazmasida sariq moddaning ochroq va to`qroq rangli qismlari navbatma-navbat joylashadi. Sariq moddaning rangi ikki xil bo`lishi, uning kåcha-kunduzning qaysi paytida hosil bo`lganiga, ya`ni pigmånt, vitaminlarning organizmga kirishi va insolyatsiyaning ta`siriga bog`liq (27-rasm)
Qushlar tuxumi birlamchi - vitållin pardadan tashqari oqsil, skorlupa ostidagi ikkiqavatli yupqa parda va skorlupa (Ca++ tuzlariga boy po`choq)ga ega bo`lib, ular uchlamchi pardalardir. Oqsil modda hisobiga hosil bo`lgan “apparat” - xalazalar(chalaza-do`l donasi) tuxum sarig`ini doimo bir holatda - animal qutbi yuqoriga qaragan holatdatutib turadi. Follikulyar epitåliydan hosil bo`lgan ikkilamchi parda faqat tuxumdondagi tuxum hujayra atrofini o`rab turib, uni oziqa moddalar bilan ta`minlashda ishtirok qiladi va tuxum hujayra tuxumdondan chiqqach erib kåtadi.Qushlarda otalanish ichki bo`lib, tuxumdonda (yoki tuxum yo`lida) yuz båradi. Otalanish uchlamchi pardalar hosil bo`lishdanavval yuz bårib, polispårmdir. Qushlar tuxumiga 5-24 urug` hujayra kiradi. Låkin faqat bir urug` hujayra båvosita otalanishda ishtirok qilib, qolga-nlari tuxum hujayra tomonidan assimi-lyatsiya qilinadi. Qushlar zigotasida måroblastik maydala-nish (sigmåntatsiya) yuz bårib, uni qisman-diskoidal maydalanish dåyiladi (28-rasm). Chunki zigotaning animal qutbidagi disk-ka o`xshash bir qismi maydalanib, vågåtativ qismga to`plangan ko`p miqdordagi sariq modda maydalanmay qoladi. Qushlar blastulasi diskoblastula dåyiladi (29 rasm).Qushlar tuxumi 4-27 soat mobaynida tuxum yo`lidan tashqariga chiqadi. Bu vaqt ichida, agar tuxum hujayra otalangan bo`lsa, maydalanish yuz båradi va tashqariga qo`yilgan tuxumda blastodisk mavjud bo`ladi. Tuxum qo`yilgach u sovuydi va taraqqiyot vaqtincha to`xtaydi. Tuxum inkubatorga qo`yilsa yoki tovuqqa bostirilsa taraqqiyot davom etadi. - Qushlar tuxumi birlamchi - vitållin pardadan tashqari oqsil, skorlupa ostidagi ikkiqavatli yupqa parda va skorlupa (Ca++ tuzlariga boy po`choq)ga ega bo`lib, ular uchlamchi pardalardir. Oqsil modda hisobiga hosil bo`lgan “apparat” - xalazalar(chalaza-do`l donasi) tuxum sarig`ini doimo bir holatda - animal qutbi yuqoriga qaragan holatdatutib turadi. Follikulyar epitåliydan hosil bo`lgan ikkilamchi parda faqat tuxumdondagi tuxum hujayra atrofini o`rab turib, uni oziqa moddalar bilan ta`minlashda ishtirok qiladi va tuxum hujayra tuxumdondan chiqqach erib kåtadi.Qushlarda otalanish ichki bo`lib, tuxumdonda (yoki tuxum yo`lida) yuz båradi. Otalanish uchlamchi pardalar hosil bo`lishdanavval yuz bårib, polispårmdir. Qushlar tuxumiga 5-24 urug` hujayra kiradi. Låkin faqat bir urug` hujayra båvosita otalanishda ishtirok qilib, qolga-nlari tuxum hujayra tomonidan assimi-lyatsiya qilinadi. Qushlar zigotasida måroblastik maydala-nish (sigmåntatsiya) yuz bårib, uni qisman-diskoidal maydalanish dåyiladi (28-rasm). Chunki zigotaning animal qutbidagi disk-ka o`xshash bir qismi maydalanib, vågåtativ qismga to`plangan ko`p miqdordagi sariq modda maydalanmay qoladi. Qushlar blastulasi diskoblastula dåyiladi (29 rasm).Qushlar tuxumi 4-27 soat mobaynida tuxum yo`lidan tashqariga chiqadi. Bu vaqt ichida, agar tuxum hujayra otalangan bo`lsa, maydalanish yuz båradi va tashqariga qo`yilgan tuxumda blastodisk mavjud bo`ladi. Tuxum qo`yilgach u sovuydi va taraqqiyot vaqtincha to`xtaydi. Tuxum inkubatorga qo`yilsa yoki tovuqqa bostirilsa taraqqiyot davom etadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
