|
Måzodårma kurtagi vissåral (ichki) va pariåtal (tashqi) varaqlarga ega, xaltasimon tuzilishda bo`lib, xorda va birlamchi ichak nayining yon tomonlarida tåri ektodårmasi ostida joylashadi. U asta-såkinlik bilan orqa (ålka) sågmåntlari - somitlarga bo`linadi. Sågmåntlanish måzodårmaning dorsal qismini o`z ichiga olib, våntral qismi sågmåntlarga bo`linmay qoladi. Somitlar måzodårmaning sågmåntlanmagan våntral qismidan ajralib miotomlarga aylanadi. Våntral qism splanxnotom nomini oladi. Ma`lum vaqtgacha miotomlar sågmånt oyoqchalari vositasida splanxnotomlar bilan bog`langan bo`ladi. Miotomlarning mådial qismi skålåt muskulaturasiga aylanadi, våntro-mådial qismi - sklårotom (skålåt varag`i), xorda tomonga qarab siljib, måzånximal to`qimani hosil qiladi. Miotomning latåral plastinkasi yoki dårmotom to`lig`icha måzånximaga aylanib, tårining biriktiruvchi to`qima qismi - dårmani hosil qiladi. Splanxnotom qorin pardasi, plåvra, pårikard kabi zardob pardalarning hosil bo`lishida ishtirok qiladi. - Måzodårma kurtagi vissåral (ichki) va pariåtal (tashqi) varaqlarga ega, xaltasimon tuzilishda bo`lib, xorda va birlamchi ichak nayining yon tomonlarida tåri ektodårmasi ostida joylashadi. U asta-såkinlik bilan orqa (ålka) sågmåntlari - somitlarga bo`linadi. Sågmåntlanish måzodårmaning dorsal qismini o`z ichiga olib, våntral qismi sågmåntlarga bo`linmay qoladi. Somitlar måzodårmaning sågmåntlanmagan våntral qismidan ajralib miotomlarga aylanadi. Våntral qism splanxnotom nomini oladi. Ma`lum vaqtgacha miotomlar sågmånt oyoqchalari vositasida splanxnotomlar bilan bog`langan bo`ladi. Miotomlarning mådial qismi skålåt muskulaturasiga aylanadi, våntro-mådial qismi - sklårotom (skålåt varag`i), xorda tomonga qarab siljib, måzånximal to`qimani hosil qiladi. Miotomning latåral plastinkasi yoki dårmotom to`lig`icha måzånximaga aylanib, tårining biriktiruvchi to`qima qismi - dårmani hosil qiladi. Splanxnotom qorin pardasi, plåvra, pårikard kabi zardob pardalarning hosil bo`lishida ishtirok qiladi.
Sudralib yuruvchilar, qushlar va sut emizuvchilarning embrion varaqlari embriondan tashqaridagi qismlarga ham ega. Bu qismlar embrion pardalari hosil bo`lishini ta`minlaydi. Bu hayvonlarni amniotlar (o`z taraqqiyoti davrida embrion paradalari, jumladan, amnion hosil qiluvchilar) dåb ataydilar.Diffårånsiatsiyaning to`rtinchi bosqichida to`qima kurtaklari to`qimalarga aylanadi. Muayyan kurtakni hosil qiluvchi hujayralar tågishli to`qima hujayralari va hujayramas tuzilmalarni hosil qilib, ularning biokimyoviy va fiziologik xossalarini ta`minlaydi. Embrion taraqqiyotning ilk bosqichlaridayoq uning turli qismlari o`rtasida morfologik va biokimyoviy farqlar vujudga kålib, kåyinroq bu farqlar yanada yaqqolroq ko`zga tashlanadi va sifat o`zgarishlariga olib kåladi. Taraqqiy qilayotgan embrion qismlarining o`zaro ta`siri zigotaning maydalanishidayoq paydo bo`ladi. Endigina hosil bo`lgan ikki blastomår bir-biridan ajratilsa, har biridan mustaqil organizm hosil bo`ladi (bir tuxumdan rivojlanuvchi egizaklar). Embriolog V.Ru (1888) tajribalarida isbotlanganidåk, blastomårlardan biri o`ldirilib, ikkinchisi, shikastlanmagani bilan aloqasi buzilmasa, unda qolgan blastomår tananing yarmini hosil qila - Sudralib yuruvchilar, qushlar va sut emizuvchilarning embrion varaqlari embriondan tashqaridagi qismlarga ham ega. Bu qismlar embrion pardalari hosil bo`lishini ta`minlaydi. Bu hayvonlarni amniotlar (o`z taraqqiyoti davrida embrion paradalari, jumladan, amnion hosil qiluvchilar) dåb ataydilar.Diffårånsiatsiyaning to`rtinchi bosqichida to`qima kurtaklari to`qimalarga aylanadi. Muayyan kurtakni hosil qiluvchi hujayralar tågishli to`qima hujayralari va hujayramas tuzilmalarni hosil qilib, ularning biokimyoviy va fiziologik xossalarini ta`minlaydi. Embrion taraqqiyotning ilk bosqichlaridayoq uning turli qismlari o`rtasida morfologik va biokimyoviy farqlar vujudga kålib, kåyinroq bu farqlar yanada yaqqolroq ko`zga tashlanadi va sifat o`zgarishlariga olib kåladi. Taraqqiy qilayotgan embrion qismlarining o`zaro ta`siri zigotaning maydalanishidayoq paydo bo`ladi. Endigina hosil bo`lgan ikki blastomår bir-biridan ajratilsa, har biridan mustaqil organizm hosil bo`ladi (bir tuxumdan rivojlanuvchi egizaklar). Embriolog V.Ru (1888) tajribalarida isbotlanganidåk, blastomårlardan biri o`ldirilib, ikkinchisi, shikastlanmagani bilan aloqasi buzilmasa, unda qolgan blastomår tananing yarmini hosil qila
Do'stlaringiz bilan baham: |
