|
5.1.Коммунал инфратузилма ва уй-жой коммунал хўжалиги корхоналарининг тузилиши
Uy-joy kommunal xo'jaligi - odatdagi sharoitda mamlakat aholisining turmush va mehnatini ta'minlaydigan hamda milliy iqtisodiyotning korxonalarini zarur suv, gaz, issiqlik va elektr energiyasi bilan ta'minlashni ta'minlaydigan tarmoqlarning umumiy tarmog'idir.
Uy-joy-kommunal xizmat ko'rsatish tizimi uy-joy-kommunal xizmatlarini ishlab chiqaruvchilar va iste'molchilar tomonidan namoyish etiladi.
Uy-joy-kommunal xizmatlarini iste'molchilar ularga normal tibbiy, sanitariya-gigiena va xavfsiz yashash sharoitlarini ta'minlaydigan talabni shakllantiradilar. Uy-joy-kommunal xizmatlarga bo'lgan talabning miqdori asosan xizmatlar narxiga va iste'mol daromadiga bog'liq.
Kommunal xo’jaligi -shahar, shahar va qishloq aholisiga xizmat ko'rsatadigan korxonalar, xizmatlar va fermer xo'jaliklari majmui; shaharlarda shahar iqtisodiyotining bir qismidir. Ko'pgina shaharlar va shaharlardagi kommunal korxonalar sanoat korxonalariga xizmat ko'rsatadilar, ularga suv, elektr energiyasi, gaz va hokazolarni etkazib beradi. Biroq mahalliy sharoitga qarab, sanoat korxonalari o'zlarining issiqlik ta'minoti, suv ta'minoti, kanalizatsiya va boshqa kommunal xizmatlariga ega.
Uy-joy kommunal xo'jaligi tarkibi
1. sanitariya-texnikaviy korxonalar - suv ta'minoti va sanitariya, uy-joy mulkdorlari shirkatlari, aholi punktlarini tozalash va uy-ro'zg'or sanatoriyasini tozalash korxonalari, kir yuvish, vannalar, suzish vositalari;
2. Transport korxonalari - shahar yo'lovchi tashish transporti (er osti, tramvay, trolley, fokikulyar, kabel avtobuslari, avtobuslar, taksilar), mahalliy suv transporti;
3. Energetika korxonalari - elektr, gaz va issiqlik tarqatish tarmoqlari, isitish qozonlari, issiqlik elektr stantsiyalari va elektr stantsiyalari, aholi punktlarini xizmat qiluvchi gaz majmualari.
Kommunal xizmatlar tarkibiga kiritilgan aholi punktlarini tashqi obodonlashtirishga quyidagilar kiradi: yo'llar va yo'llar, ko'priklar va yo'l o'tkazgichlar, yer osti va er usti transportlari, piyodalar o'tish joylari va yo'l o'tkazgichlari, bo'rtibor kanalizatsiya kanallari, suv o'tkazgichlar, ko'chkilarning oldini olish uchun mo'ljallangan turli gidravlik inshootlar hududlarni suv bosishi, ularning suvsizlanishi, bankni himoya qilish, umumiy foydalanishdagi yashil ekish, ko'cha yoritgichi va boshqalar.
Kommunal xizmatlar shuningdek turar-joy fondiga xizmat qiluvchi mehmonxonalar, erdan foydalanish xizmatlari, binolarni inventarizatsiya qilish, qurilish va tarmoqlarni ta'mirlash, ta'mirlash va texnik xizmat ko'rsatish tashkilotlari, marosim xizmatlari, marosim xizmatlari bilan ta'minlaydigan krematoriya va boshqalarni o'z ichiga oladi. Kommunal iqtisodiyotning faoliyati sohasi, shuningdek, kommunal korxonalarni va aholi punktlarini tashqi obodonlashtirishni organik ravishda bog'laydigan uy-joy fondini foydalanish va unga xizmat ko'rsatishni o'z ichiga oladi.
Rivojlanish darajasi va kommunal xizmatlar salmog'i aholi farovonligining darajasi, uning turmush sharoitlari, sanitariya-gigiyenik sharoitlar, suv va havo havzalarining tozaligi, shuningdek mehnat unumdorligi darajasiga bevosita ta'sir ko'rsatmoqda.
Kommunal xizmatlar:
1. Sanitariya-texnikaviy korxonalar - suv quvurlari, kanalizatsiya, aholi punktlarini tozalash va uylarni sanitariya tozalash korxonalari, kir yuvish, vannalar, suzish va suzish vositalari.
2. Transport kompaniyalari - shahar yo'lovchi tashish transporti (er osti, tramvay, trolley, kabel avtomashinalari, kabel avtomashinalari, avtobuslar, taksilar), mahalliy suv transporti.
3. Energetika korxonalari - elektr, gaz va issiqlik tarqatish tarmoqlari, isitish qozonxonalari, issiqlik elektr stansiyalari va elektr stansiyalari, belediyelere xizmat qiluvchi gaz majmualari.
Kommunal iqtisodiyotning tarkibiy qismi hisoblanadigan aholi punktlarini tashqi obodonlashtirishga mo'ljallangan ob'ektlar qatoriga yo'llar va yo'llar, ko'priklar va o'tish joylari, yer osti va quruqlikdagi transportlar, piyodalar o'tishlari va yo'l o'tkazgichlari, bo'rtibor kanalizatsiya tarmoqlari, suv o'tkazgichlar, turli xil gidrotexnik inshootlar ko'chkilar va hududlarni suv bosishi, ularning nemini yo'qotishi, bankni muhofaza qilish, umumiy foydalanishdagi yashil ekish, ko'cha yoritgichi va boshqalar.
Davlat mulki doirasida uy-joy qurish va foydalanish bo'yicha ko'p yillik tajriba aniq ko'rsatib turibdiki, davlat bir necha sabablarga ko'ra bu vazifalarni bajarishga qodir emas. Har doim ishlayotgan asosiy sabab - uy-joy qurilishi va foydalanish uchun moddiy va moliyaviy resurslarning etishmasligi. Bundan tashqari, davlat uy-joy fondini ta'mirlash foydasiz edi, chunki ijarachilarga berilgan ijara "dunyodagi eng past" bo'ldi va bu maqsadlar uchun sarf-xarajatlarning ozgina qismini qopladi. Darhaqiqat, davlat uy-joy fondining saqlanishi davlat tomonidan ajratilgan yirik grantlar va byudjetga og'ir yuk tashlash hisobiga amalga oshirildi.
Kursning maqsadi - uy-joy kommunal xo'jaligini modernizatsiya qilishda investitsiyalarning asosiy va qo'shimcha manbalarini hisobga olish. Tadqiqot ob'ekti - uy-joy-kommunal xizmat ko'rsatish sohasi.
Ishlarni bajarishdagi vazifalar: uy-joy-kommunal xizmatlarning investitsion imkoniyatlarini o'rganish, RB maydoni misolida uy-joy kommunal xo'jaligini modernizatsiya qilish uchun investitsiyalarning manbalarini hisobga olish.
Мустақилликдан кейин ўтган вақтнинг ўзи ислоҳотларнинг барча йўналишларини аниқ йўлга солиш мақсадида олиб борилган ўзгаришларнинг юқори самарасини исботлай олди.Ушбу муҳим вазифаларнинг мунтазам амалга оширилиши “Обод турмуш йили” Давлат дастурини амалга оширишга йўналтирди. Шундай қилиб, давлат дастурларининг бешинчи бўлимида халқ яшаш тарзининг даражаси ва сифатини келажакда ошириш бўйича аниқ чора –тадбирлар белгилаб қўйилган, бунда аҳолини керакли шароитларга эга бўлган уй-жой билан таъминлаш, ижтимоий маиший шароитлар яратиш, янги уйларни қуриб биитириш, замонавий йўлларни ва инженер-коммуникацион инфратузилмани рифожлантириш, аҳолини тоза ичимлик суви, электроэнергия, иссиқлик таъминоти билан тўлиқ таъминлаш бўйича чора-тадбирлар белгилаб қўйилган. Мамлакатимизда яшовчи аҳолига нисбатан бу даражада ғамхўрлик ва уларнинг турмуш тарзи даражасини оширишда аниқ мисоллар биргина мамлакатнинг барча ҳудудларида, айниқса қишлоқларда мувофиқ инфратузилманинг бир вақтда шакллантирилишидаги намунавий лойиҳа бўйича замонавий яшаш биноларининг қўрилаётганлигидир.
Do'stlaringiz bilan baham: |
