5-mavzu: buxgalteriya balansi (davomi)

5-MAVZU: BUXGALTERIYA BALANSI (davomi)

2. Xo‘jalik muomalalari ta’sirida balansda ro‘y beradigan o‘zgarishlar va ularning tavsifi

Xo‘jalik faoliyati jarayonida sodir bo‘ladigan muomalalar ta’sirida korxona mablag‘larining tarkibida va ularning tashkil topish manba- larida, ayrim hollarda ularning ikkalasida ham o‘zgarishlar yuzaga ke- ladi. Xo‘jalik mablag‘lari va ularning tashkil topish manbalaridagi ro‘y bergan o‘zgarishlar balansda ham tegishli o‘zgarishlarga olib keladi. Mablag‘lar qiymati o‘zgarmagan holda doiraviy aylanish jarayonida ularning buyum shakli o‘zgaradi, mablag‘lar tashkil topish manbalari- ning ham shakli o‘zgaradi, xo‘jalik mablag‘lari ko‘payadi yoki kama- yadi. Lekin balansning asosiy xususiyati – xo‘jalik operatsiyalarini schotlarda ikkiyoqlama aks ettirish ta’sirida balans moddalari summasi o‘zgarganda aktiv va passiv tengligining o‘zgarmasligi doimo saqlanadi. Buni misolda tasdiqlashimiz uchun qishloq xo‘jalik korxonasining yil boshiga tuzilgan balansni keltiramiz (4.3-jadval) va uning xo‘jalik muomalalari ta’sirida o‘zgarishini quyidagi misollarda ko‘rib chiqamiz.

Boshlang‘ich balans

4.3-jadval

Aktiv	Summa, so‘m	Passiv	Summa, so‘m
Asosiy vositalar	1312600	Ustav kapitali .	1448960
Materiallar	24200	Xodimlar bilan mehnat haqi bo‘yicha hisoblashuvlar	39890
Asosiy ishlab chiqarish	43850
Hisob-kitob schoti	134400	Mol yetkazib beruvchilar	26200
B a l a n s	1515050	B a l a n s	1515050

1. 
   operatsiya. Qiymati 8600 so‘mlik material ombordan asosiy ishlab chiqarishga berildi va sarflandi. Bu muomala natijasida ombordagi materiallar 8600 so‘mga kamaydi (24200 – 8600 = 15600). Shu vaqtning o‘zida asosiy ishlab chiqarish xarajatlari 8600 so‘mga ko‘payadi (43850+8600=52450). Bu muomaladan so‘ng balansning jami summasi o‘zgarmadi, faqat balans aktividagi moddalar orasida o‘zgarish sodir bo‘ldi.