5-mavzu: Bojxona bojlari, to‘lovlari, yig‘imlar va imtiyozlar.(4 soat)

Ундирилиш объектига кўра :

• 
  импорт – божи, давлатнинг ички бозорига эркин муомала учун киритилаётган товарларга нисбатан қўлланилади. Асосан маҳаллий ишлаб чқарувчиларни хорижий рақобатчилардан ҳимоя қилишда қўлланилади.
  
• 
  экспорт - божи, давлат божхона чегарасидан чиқиб кетаётган товарлардан удирилади.ва бундан асосий кўзланган мақсад ички бозордаги нархларни жаҳон бозоридаги нархларни тенглаштирилади;
  
• 
  транзит – божи, давлат ҳудудидан ўтиб кетаётган транзит товарлардан ундирилади. Бу асосан савдо урушлари пайтида қўлланилади. Тавсифланишига кўра:
  
• 
  Мавсумий – божлар, асосан халқаро савдони тезкор тартибга солиш мақсадида қўлланилади, мисол учун қишлоқ хўжалиги маҳсулотлари. Одатда уларнинг мудати бир неча ойдан узо\и билан бир йилдан ошмаслиги керак.
  
• 
  Демпинга қарши – божлар, ички бозога паст нархларда олиб кирилаётган товарларга нисбатан қўлланилади, агарда маҳаллий ишлаб чиқарувчиларга бундай нархларда товар олиб кириш зарар етказса ушбу бож турининг
  

қўлланиши самарали натижа беради ва ишлаб чиқариш ҳажмини кенгайтиради;

• 
  компенсацион – божлар, бундай турдаги божлр бевосита ва билвосита
  

субсидиялар олиб ишлаб чиқарилган ва арзон нархда ички бозорларга кириб келган товарларга нисбатан қўланилади;

• 
  махсус –божлар. Одатда бундай божлар маҳаллий ҳимоя қилиш билан бирга
  

савдо муносабатларида ишлаб чиқилган хорижий давлатлар сиёсатига жавоб тариқасида ҳам давлат манфаатларини кўзлаган ҳолда қўлланилади.
Бундай турдаги асосий божлар ҳамкорлар томонидан мажбуриятлар суистеъмол қилинган ҳолда қўлланилади. Бундай божлар қўлланилишида асосан икки томонлама шарнома ва келишувлар муҳим рол ўйнади ва улар сиёсий йўл
билан ҳал қилинади. Бундай турдаги божлар бошқа бож турлари қўлланилмаган ҳолатда ёки бузилганда ишлатилади.