5-Mavzu : Bolalarni mustaqil musiqiy faoliyati. Bolalarni mustaqil musiqiy faoliyati mazmuni va ahamiyati. Mustaqil faoliyatining rahbarligi. Reja

3-4 yoshga qadam qo`yganda. Bolalarning sezgirligi ortadi, moddalar bilan hodisalarning shuning ichida musiqaning xossalarini to`g`ri ajrata oladigan bo`ladi. Har bolaning eshitishida o`ziga xos xususiyatlar aniqlanadi, masalan : hәr bir bolalar oddiy qo`shiqni to`g`ri takrorlab ayta oladi.
Rivojlanishning bu vaqtida bolaning mustakil harakatga intilishi bilan isbotlanadi. Endi ular har sharoitda ayta berishning o`rniga ularning boshini qurashtirib, bog`lab so`zlaydigan rasmni o`ylaydigan bo`ladi, oyoq-qo`llarining muskullari mustahkamlanadi. Bolaning musiqa bilan shug`ullangisi keladi, 4 yoshga to`liq vaqtda bolalar kattalarning ozgina yordam orqali o`rtacha qo`shiqni bajara oladigan darajaga etadi. Shuningdek, ular o`ynashga imkoniyat beradigan turli haraktalar yasashga intila boshladi.
5 yoshgacha qadam qo`yganda. Bu bolalarning ko`p narsani bilish vaqti.Nima? Nima uchun ? degan savollarni ko`p aytadi. Bola hodisalari bilan voqealar orasidagi bog`liq ajrata boshlaydi. Oddiy xulosa yasash oladi. U juda sezgir bo`ladi. Musiqaning ko`ngillik, quvonchli, sabrli ekanligini, tovushlarining yuqori, past, qattiq, sekinligi piessadagi ikki bo`limni (birov tez ikkinchisi asta) qo`shiqңing asbobda o`ynalayotgan (royal, skripka, bayan) ajrata biladi. Bola qo`shiqni qanday aytish, qo`l ushlashib, qo`shiq aytib yurib o`ynashni (xorovodda) qanday qiymildi kerakligi tushunadi.
Bu yoshda tovush ochiq, qo`shiq intonatsiyalari doimiy bo`la boshlaydi, biroq hali bo`lsa katta insonning nazorat qilib o`tirishini ko`zda tutadi. Vokal` eshitish qobiliyati shakllana boshlaydi.
Qo`zg`alishning asosiy turlari-yurish, yugurish, sakrashni bolalarning o`zlashtirishi ularni o`yinlarda kengroq qo`llanishlarga imkoniyat beradi. Ayrimlari rolni bajarganda (masalan, sjyuetlik o`yinda) boshqalarga taqlid qilish tirishadi.
Endi birovlari o`zining chaqqonlik qobiliyatiga qarab ishning bir turiga qiziqadi..
6-7 yoshga qadam qo`yganda. Bu bolalarni maktabga tayyorlaydigan vaqt. Musiqa xaqida olgan bilimlari bilan ta`sirlari asosida bolalar endi faqat savolga javob berib qo`ymay, shu bilan birga musikiy asarga mustaqil sifatlama bera oladi, musiqaning tasvirlash vositalarini tanlay biladi.
Bola musiqiy obrazni tutash qabul qilishga qobiliyatli, uning atrofidagilarga degan estetik karashini shakllantirish uchun axamiyati. Biroq tahlil qilish faoliyati tutash qabul qilishga ziyon keltiradi degan ma`no paydo bo`lama ?
Shu erda bolalarning sensorlik qobiliyatlari bilan musiqani kabul qilish xossalarini kuzatish uchun yuritilgan taqiqotlar, unda qiziqli qonuniyatining bor ekanini ko`rsatadi. Agar ixlos qo`yib tinglash «musiqiy tilning» eng yaxshi vositalarini ajrata bilish vazifasini olg`a qo`yish, unda musiqani tinglashda, qo`shiq bilan o`yin haraktalarini bajarganda belgili bir obrazga mos harakat yashay oladi. Buning o`zi uning musikiy eshitish qobiliyatining takomillashishiga notalar bo`yicha qo`shiq aytishga yordamlashadi.
6-7 yoshdagi bolalarning bolalarning tovushi avvalgidan mustahkamlanib diapazoni kengaydi, tovushi ochiladi. Endi qo`shiqlar bilan o`yinlarni mustaqil ijodkorlik tomonidan bajaradi.
Musiqaga degan qiziqish aniq ko`rina boshlaydi.
Bolalar bog`chasidagi tarbiya dasturi butun tarbiya ishini bolalarni har tomonlama rivojlantirishga ularni maktabga tarbiyalashga yo`naltiradigan davlat hujjat.
Musiqiy tarbiya dasturi quyidagi rejalarni bajaradi.
Hozirgi davr bilan chambarchas bog`laydi, dastur barcha materiali, uning repertuari yana bolalar ish-harakatining tashkil qilinishi pedagogika fani bilan amaliyotning shu kungi talablariga mos bo`ladi.
Bolaning shaxsini, uning musiqiy qiziqishini, qobiliyatini shakllantirish jarayoni bir-biri bilan birgalikda yuritiladi. Har yoshdagi bolaga musiqiy bilim beri shish ularni rejali turda maktabga tayyorlash maqsadi bilan yuritiladi.
Dasturning materiali ish-harakat turlariga qarab bo`linadi (o`yin, dars, mehnat) yana bolalarning yoshiga qarab etti guruhga bo`linadi (ikki kichik guruh, bir o`rta, bir ktta va maktab tayyorlash guruhi).
Tushuntirish xatda estetik tarbiyaning ahamiyati ochib ko`rsatiladi. Unda musiqiy tarbiyaning umumiy yo`nalishi berilgan bo`lib, bolalar bog`chasidagi bolalarning kichik guruhdan boshlab kata guruhgacha musiqiy takomillashtirish dinamikasi ko`rsatilgan, shu bilan qator bolalarning maktabga borish vaqtigacha musiqiy rivojlanishi bilan olingan darajasining tavsifnomasi ko`rsatilgan.