5. Ma’ruzalar bo’yicha nazariy o’quv materiallar. Сименар машгулотлари


` (3) Kattalik difraksion panjaraning burchakli dispersiyasi deyiladi va 1 - munosabatni differensiallash yo’li bilan topiladi



Download 8,27 Mb.
bet77/90
Sana25.02.2022
Hajmi8,27 Mb.
#463220
1   ...   73   74   75   76   77   78   79   80   ...   90
Bog'liq
Fizika 1. O\'U.Majmua

` (3)
Kattalik difraksion panjaraning burchakli dispersiyasi deyiladi va 1 - munosabatni differensiallash yo’li bilan topiladi.
(4)
Agar o’lchashlar okulyar mikrometrli truba vositasida bajarilsa, u holda dispersiya spektral chiziqlar orasidagi mm da ifodalangan chiziqli masofaga qarab aniqlanadi. bo’lganidan,
Chiziqli dispersiya
(5)
munosabat bilan aniqlanadi. Bu yerda F-okulyar fokus masofasi.
Asbobning tavsifi. Panjarada vujudga keladigan diffraksiyani kuzatish qurilmasining sxemasi 2-rasmda berilgan. Bunda yorug’lik manbai (1) yordamida kollimator ob’ektivining (3) fokusida joylashgan tirqish (2) yoritiladi. Tirqishning har bir nuqtasidan kelayotgan yorug’lik stolchada o’rnatilgan difraksion panjaraga to’shadi.

2-rasm.Yorug’lik difraksiyasini kuzatish sxemasi.
1-yorug’lik manbai, 2-tirqish, 3-ob’yektiv, 4-difraksion panjara, 5-okulyar, 6-ko’rish trubasi, 7-goniometr limbi

Panjarada difraksiyalangan nurlar parallel dastalar bo’lib, ko’rish trubasi okulyarning (5) fokal (6) tekisligida tirqishning haqiqiy tasvirlari S1, S2, ... hosil qilinadi. Okulyarning ko’rish maydonida (fokal tekisligida) bir vaqtning o’zida ko’rish trubasida joylashtirilgan krest va tirqishning haqiqiy tasviri (difraksion makismum) kuzatiladi. Kuzatish trubasini harakatlantirib, krestni hohlagan difraksion maksimumga to’g’rilab, burilish burchagini goniometr limbi (7) orqali aniqlab olish mumkin.


1-mashq. Difraksion panjara doimiysini aniqlash. Difraksion panjara doimiysini aniqlash uchun to’lqin uzunligi aniq bo’lgan yorug’lik manbai - He - Ne lazeri olinadi ( =6328 A0), difraksion panjara goniometr stolchasiga shunday o’rnatiladiki, uning chiziqlari (shtrixlari) tik bo’lsin va kollimatordan chiqayotgan parallel nurlar dastasi panjaraga normal (tik) tushsin. Kuzatish trubasini burish yordamida krestni oldin chap tomondagi (0-tartibli maksimumga nisbatan) maksimumga joylashtirib, goniometr limbidan qancha chap burchakka burilgani yozib olinadi. Keyin kuzatish turibasini o’ng tomonga burib o’ng buchak topiladi va quyidagi munosabatdan difraksiya burchagi aniqlanadi:

Xuddi shunday tajriba ikkinchi va uchinchi tartibli (K=2 va K=3) difraksion maksimumlar uchun ham bajariladi. (I) formuladan topilgan munosabatdan foydalanib, difraksion panjara doimiysi hisoblanadi, olingan natijalar quyidagi jadvalga yoziladi:
1-jadval

K







d

do’rt





Download 8,27 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   73   74   75   76   77   78   79   80   ...   90




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish