5-ma`ruza. Pedagogik tizim pedagogik texnologiyaning asosi Assosiy savollar

Ikkinchi bosqichda talabalami ma’ruza qilishga tayyorlashda o’qituvchi u bilan birga referat rejasini muhokama qiladi, uning ayrim o’rinlarini tuzatadi. Bu o’z navbatida dastlabki fikrlarni tezlikda tuzatish, aniqlik kiritish, to’ldirish imkonini beradi va u pirovard natijada bo’lg’usi ma’ruzaning sifatini oshiradi.

Uchinchi bosqichda o’qituvchi talaba tayyorlab kelgan referatning mazmuni bilan tanishadi. Zaruriyat tug’ilganda, unga savollar qo’yish, talaba esa bu suhbatdan so’ng tegishli tuzatishlar qilishi lozim bo’ladi. Shuningdek, shunday savollarni ham berish kerakki, talaba bu savollarga o’z chiqishida javob bersin. Ayni o’rinda talabaning seminarda ma’ruza qilish uslubi ham muhokama qilingani ma’qul.

Shuni esdan chiqarmaslik kerakki, faqat ma’ruza bilan qatnashadigan talabalar bilan ishlab, boshqa talabalar nazardan chetda qolmasin. Balki guruhdagi barcha talabalar oldindan muhokama qilinadigan mavzular bilan tanish bo’lishi, seminar mavzusi bilan aloqador leksiya va qo’shimcha materiallar mazmuni ustida ishlagan bo’lishi, mavzuga muvofiq ravishda olinayotgan bilimlarni nazorat qilishga va mavzuni muhokama qilishga tayyor bo’lishlari lozim. Bunday seminar mashg’uloti odatda muhokama qilinadigan mavzuning mohiyati va dolzarbligi lektsiya materiali bilan bog’lashni eslatish bilan boshlanadi. Shundan so’ng talabalar o’rganilayotgan masalani muhokama qilishga faollashtiriladi, bilimlarini namoyish qila olishi aniqlanadi.

Bu ikki yo’l bilan amalga oshiriladi: yo qisqacha javoblar talab qiluvchi va oldindan tayyorlab qo’yilgan savollar bo’yicha suhbat shaklida yoki tuzatish (korreksiya) test savollari asosida nazorat qilish orqali. Tajribalar shuni ko’rsatadiki, bu har ikkala bilimlarni yuzaga chiqarish usuli tezkor usul bo’lib, seminarning ushbu bosqichini o’tkazishning muhim samarali sharti hisoblanadi. Talabalar bilimlarini yuzaga chiqarish jarayonida ularning egallagan bilimi keyingi seminarlarda va muhokamalarda qatnashishlari uchun etarli ekanligi aniqlanadi. Talabalarda muhokamadan so’ng ham bilimlar etarli bo’lmasa, o’qituvchining bayoni orqali yoki talaba bilan individual suhbat shaklida tushuntiriladi. Ulardan qay biri samara bersa, shunisidan foydalanilgani ma’qul. Keyingi variant nisbatan samarali bo’lishi mumkin.

Bilimlar yuzaga chiqarilgan va ayrim tuzatishlar qilingandan so’ng, talabalarning ma’ruza va axborotlar bilan chiqishlari tashkil etiladi. O’qituvchi talabaning materialni mantiqiy bayon qila olishini, uni bayon qilish usulini, talabalarning unga bo’lgan e’tiborini kuzatib boradi. Ma’ruzaning mazmunini bayon qilish yoki muhokamaning borish jarayoni talabalarni zeriktirib qo’yganda yoki aksincha, undagi ayrim masalalarga qiziqish kuchli bo’lganda hamda uni muhokama qilish zaruriyati tug’ilganda, hurmatini saqlagan holda ma’ruzachini biroz to’xtatib, seminarni jamoa muhokamasiga aylantirish maqsadga muvofiqdir.