5-maruza. O’simlikning noqulay omillarni tasiri

Qishloq xo‘jaligi ishlab chiqarishida makkajo‘xori donlarini ekishdan oldin 5 Gr miqdorda nurlash ular hosildorligini 10-12% atrofida oshishiga olib kelishi mumkin.

• Qishloq xo‘jaligi ishlab chiqarishida makkajo‘xori donlarini ekishdan oldin 5 Gr miqdorda nurlash ular hosildorligini 10-12% atrofida oshishiga olib kelishi mumkin.
• O‘sishni kuchayishi apekal meristema xo‘jayralarining mitotik siklini davomiyligini qisqarishi bilan izohlanadi va nafas olish hamda fotosintez jarayonlarining jadalligi ortadi.
• SHuni aytib o‘tish lozimki, 10 Gr yoki 1000 rentgen nurlanishda 8,4 kJG‘g energiya yutiladi. Ushbu miqdordagi issiqlik energiyasi 1 gr suv haroratini 0,001°C ko‘tara oladi xolos. Ammo 10 Gr yoki 1000 rentgen nurlanish sut emizuvchilar uchun halokatlidir. Radiofaol moddalarning faolligi kyuri birligida ham o‘lchanadi. Bir kyuri deganda 1 soniyada 3,7 ·1010 atom parchalanishi tushuniladi. Har xil radiofaol izotoplaming (neytronlarning miqdoriga qarab, atom og‘irliklari ham har xil bo‘lgan o‘xshash elementlar) parchalanishi sxemasi ham har xil. SHuning uchun bir parchalanishda har xil miqdordagi energiya nurlanadi.

Nurlanish o‘simliklarda xilma-xil morfologik anomaliyalarga olib keladi, bunda barglarni o‘lchamlari o‘zgaradi, barg buralib qoladi va o‘simlikning ayrim organlari gipertrofiyaga uchraydi. SHuningdek o‘simlikning barcha organlarida shishsimon o‘simtalar paydo bo‘ladi.

• Nurlanish o‘simliklarda xilma-xil morfologik anomaliyalarga olib keladi, bunda barglarni o‘lchamlari o‘zgaradi, barg buralib qoladi va o‘simlikning ayrim organlari gipertrofiyaga uchraydi. SHuningdek o‘simlikning barcha organlarida shishsimon o‘simtalar paydo bo‘ladi.
• Urug‘laming unib chiqishi har xil o‘simliklar turlarida nurning yuqori dozalarida (1 dan-35 kGr) to‘xtatilishi mumkin. Umuman olganda urug‘laming radiatsiyaga bo‘lgan sezgirligi, tinim holatining muddatiga, urug‘ qobig‘ini kislorodni o‘tkazishiga va urug‘dagi suv miqdoriga bog‘liqdir.
• O‘simliklarni radiatsiyaga nisbatan sezgirligi ontogenez davrida o‘zgarib boradi. SHakllayotgan urug‘lar o‘zlarining sutlamali pishish davrida o‘ta sezgir bo‘lsa, to‘la pishish davriga kelib urug‘larning radiatsiyaga sezgirligi maksimum darajaga yetadi.