5-mа’ruzа. O‘lchаsh xаtоliklаri va noaniqligi. Reja

A
x
-o’lchash natijasi; 
A
ch
-kattalikning chinakam qiymati; 
A
o
-
kattalikning haqiqiy qiymati; 
Absolyut xatolikni teskari ishora bilan olingani tuzatma deb ataladi. 
Δ =−
𝛿
Nisbiy xatolik
– 
deganda absolyut xatolikni o’lchanadigan kattalikning 
haqiqiy qiymatiga nisbatini foizlarda olinganiga aytiladi va quyidagicha aniqlanadi: 
%
100
0
0
A
A
A
x



 
Absolyut xatolikni asbob ko’rsatishining eng maksimal qiymatiga nisbatini 
foizlarda 
olingani-
keltirilgan xatolik
 
deb 
ataladi. 
%
100
max
x
k
A




---

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Statik xatolik 
– 
vaqt mobaynida kattalikning o’zgarishiga bog’liq bo’lmagan 
xatolikdir. O’lchash vositalarining statik xatoligi shu vosita bilan o’zgarmas 
kattalikni o’lchashda hosil bo’ladi. 
Dinamik xatoliklar
– 
o’lchanayotgan kattalikning vaqt mobaynida 
o’zgarishiga bog’liq bo’lgan xatoliklar sanaladi. Dinamik xatoliklarning vujudga 
kelishi o’lchash vositalarining o’lchash zanjiridagi tarkibiy elementlarning 
inertsiyasi tufayli deb izohlanadi. Bunday o’lchash zanjiridagi o’zgarishlar oniy 
tarzda emas, balki muayyan vaqt davomida amalga oshirilishi asosiy sabab bo’ladi. 
Kelib chiqish sababi (sharoiti)ga qarab: asosiy va qo’shimcha xatoliklarga 
bo’linadi. 
Normal (graduirovka) sharoitda ishlatiladigan asboblarda hosil bo’ladigan 
xatolik