5-маъруза Мавзу: Босим. Босимни ўлчаш ва назорат қилиш. Босим ўлчаш асбобларининг таснифи, тузилиши ва вазифаси



Download 297,32 Kb.
bet1/5
Sana23.02.2022
Hajmi297,32 Kb.
#127431
  1   2   3   4   5
Bog'liq
5-маъруза (1)


5-маъруза
Мавзу: Босим. Босимни ўлчаш ва назорат қилиш. Босим ўлчаш асбобларининг таснифи, тузилиши ва вазифаси
Режа:

  1. Асосий маълумотлар.

  2. Босимнинг таснифи.

  3. Босим ўлчаш асбобларининг таснифи.



Асосий маълумотлар ва классификацияси.
Босим теxнологик жараёнларнинг асосий параметрларидан биридир. Ишлаб чиқариш жараёнларининг тўғри олиб борилиши, кўпинча босим катталигига боғлиқ бўлади.
Текис сиртга нормал таъсир кўрсатувчи текис тақсимланган куч босим деб аталади:
, (5.1)
бу ерда, S – текислик юзи; F – шу текислик юзига тик таъсир қиладиган босим кучи.
Босим xалқаро бирликлар тизимида паскал (Па) билан ўлчанади. 1 Па қиймати жиҳатидан кучга перпендикуляр бўлган 1 м2 юзага текис тақсимланган 1 Н куч ҳосил қилган босимга тенг (Н/м2). Каррали кПа ва МПа бирликлар кенг қўлланилади, кгк/см2, бар, кгк/м2 (мм сув уст.), мм сим. уст. каби бирликлардан ҳам фойдаланиш мумкин. 5.1-жадвалда кўп учрайдиган босим бирликларининг нисбати келтирилган.
5.1 – жадвал. Босимнинг турли ўлчов бирликлари орасидаги нисбати.

Бирликлар

Па

Бар

кгк/см2

кгм/м2 (мм сув. уст)

мм сим. уст.

1 Па

1

10-5

1,0197·10-5

0,10197

7,6006·10-5

1 Бар

105

1

1,0197

1,0197·104

750,06

1 кгк/см2

9,8066·104

0,98066

1

104

735,56

1 кгк/м2 (мм.сув. уст)

9,8066

0,98066·10-4

10-4

1

7,3566·10-4

1 мм сим. уст

133,32

1,3332·10-3

1,33595·10-3

13,595

1

Ўлчашда мутлақ, ортиқча, атмосфера ва вакуум босимлар мавжуд. Рмутмутлақ босим – модда ҳолатининг (суюқлик, газ, буғ) параметри бўлиб, Ратм – атмосфера ва Рорт – ортиқча босимлар йиғиндисидан иборат:
Рмутатморт (5.2)
Ортиқча босим мутлақ ва атмосфера босимлари ораларидаги фарқдан иборат:
Рортмутатм (5.3)
Атмосфера босими – ер атмосферасидаги ҳаво устунининг босими; унинг қиймати барометрлар билан ўлчанади, шунинг учун бу босим кўпинча барометрик босим деб аталади. Агар мутлақ босим атмосфера босимидан кичик бўлса, вакуум (сийракланиш) содир бўлади.
Рватммут (5.4)
Босим асбоблари ўлчанаётган катталикнинг турига ва ишлаш принципига кўра қуйидаги турларга бўлинади.
Ўлчанаётган босим катталикгининг турига кўра ўлчаш асбоблари қуйидаги турларга бўлинади:
1) манометр – мутлақ ва ортиқча босимни ўлчайди;
2) барометр – атмосфера босимини ўлчайди;
3) вакуумметр – берк идиш ичидаги суюқлик ва газ босимининг сийракланишини ўлчайди;
4) мановакуумметр – ортиқча босим ва сийракланишларни ўлчайди;
5) напоромер – кичик қийматли ортиқча босимни ўлчайди;
6) тягомер – кичик қийматли сийракланишни ўлчайди;
7) тягонапоромер – кичик қийматли босим ва сийракланишларни ўлчайди;
8) дифференциал манометр – икки босим айирмасини (босимлар фарқини) ўлчайди.
Босим ўлчайдиган асбоблар ишлаш принципларига кўра суюқликли, деформатсион (пружинали), юк-поршенли, электр, ионли ва иссиқлик турларига бўлинади.
Қуйида саноатда энг кўп тарқалган усуллар ва асбоблар кўриб чиқилган.

Download 297,32 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2   3   4   5




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish