5-ma’ruza. IX-XII asrlarda o‘zbek davlatchiligi. Ajdodlarimizning jahon sivilizatsiyasi taraqqiyotiga qo‘shgan ulkan hissasi reja

Sulola vakillari:

• 
  Qutbiddin Muhammad (1097-1127),
  
• 
  Otsiz (1127-1156),
  
• 
  El Arslon (1156-1172),
  
• 
  Takash (1172-1200),
  
• 
  Muhammad (1200-1220),
  
• 
  Jaloliddin (1220-1231).
  

5. 
   Uyg‘onish (renessans) atamasining mohiyati.
   

Avvalo “Uyg‘onish davri” - qanday davr? - degan savolga javob berib o‘tish zarur deb hisoblaymiz. Fanda “Renessans”-“Uyg‘onish davri” deb ataladigan davr g‘arbiy va Markaziy Yevropada joylashgan mamlakatlarda XIV-XVI asrlardagi rivojlanishning o‘ziga xos xususiyatlarini ifodalash uchun ishlatilgan. Birinchi marotaba “uyg‘onish” atamasining XVI asr italyan rassomi va tarixchisi J.Vazari o‘z asarlarida ishlatadi. Bu atama antik davr merosini, ya’ni antik madaniyatga o‘xshash madaniyatning qaytadan “tirilishi”, “uyg‘onish” ma’nosida ishlatila boshladi. Keyinchalik fanda bu atama keng qo‘llanila boshlandi. SHu ma’noda Markaziy Osiyo xalqlari necha ming yillar davomida yaratgan va arablar bosqini davrida inqirozga uchragan madaniy hayotning IX asrdan boshlab tiklanishi va yuksak cho‘qqilarga chiqishi davrini ham haqli ravishda “renessans” – uyg‘onish davri deb atash mumkin.

IX-XII asrlarda Markaziy Osiyo xalqlari tarixida moddiy va ma’naviy hayotning rivojlanishida oldingi davrlarga nisbatan keskin yuksalish yillari bo‘ldi. Movarounnahr deb ataladigan bu hududda mustaqil davlatlarning tashkil topishi ularda siyosiy barqarorlik, iqtisodiy rivojlanish va madaniy hayotning ravnaqiga katta ta’sir ko‘rsata boshladi. Buxoro, Samarqand, Urganch va Marv kabi shaharlar ilm­fan va madaniyat markazlari sifatida shakllanib rivojlana boshladi.

6.