5 маъруза Электр энегияини хосил қилувчи бирламчи электр манбалари. Электр энергия манбаининг параметрлари

Термоэлектрон ўзгартиргичлар

Бу қурилмалар вакуумли ва газ тўлдирилган асбоб бўлиб, уларда қаттиқ материалдан тайёрланган қизувчи катод бўлади, иссиқлик энергиясини электр энергиясига айланиши катодни қизиш натижасида электрон эмиссия ҳосил бўлиши ҳисобига бўлади. Эмиссия натижасида катоддан чиққан электронлар анодга етиб бориб температуранинг фарқи ҳисобига ток ҳосил қилади. Бунинг учун анодни доимий совитиб турилади. Катодни қизиш температурасига нисбатан паст температурали (1200_{ }1600 ⁰С) ва ўрта температурали (1900_{ }2000 ⁰С) термо ўзгартиргичларга бўлинади. Ўрта температурали ўзгартиргичларда ф.и.к. 20% га етади. Термобатареяни фойдали иш коэффициенти бундан пастроқ бўлади.

Фотоэлектрик ўзгартиргичлар

Бу қурилмаларда қуёшдан тарқалаётган иссиқлик ва ёруқлик нури электр энергиясига айланади. Фотоэлементларни бир нечтасини параллел ва кетма – кет улаб қуёш батареяси ҳосил қилинади. Бундай қурилмалар кам қувватли электрон асбобларни манба билан таъминлашда ишлатилади, яъни радиоаппаратураларда, телеметрик аппаратларда, ер йўлдошларида ва автоматлаштирилган планеталараро станцияларда ишлатилади. Қуёш батареялари содда, хизмат қилиш муддати кўп ва температуранинг ўзгаришига бардошли ҳисобланади.

Иссиқлик энергиялари

Кимёвий реакция натижасида чиққан иссиқлик электр энергиясига айланади. Модданинг оксидланиши содир бўлиб, худди ёқилғини ёнишига ўхшаб иссиқлик чиқаради. Бу қурилмада ёқилғининг ёнишига нисбатан фарқи ёқилғининг оксидланиш ва кислороднинг ҳосил бўлиши бошқа – бошқа электродларда ҳосил бўлади. Бу турдаги ўзгартиргичларда энергия бошқа ўзгартиргичларсиз тўғридан тўғри юкламада ўзгаради. Шунинг учун бу қурилианинг ф.и.к. катта. Бу қурилмада актив моддаларнинг кимёвий реакция натижасида катта жисм, суюқ, газлаштирилган муҳитда амалга оширилиб электродга узлуксиз келиб туради.

Биокимёвий электр манба

Бу хилдаги электр манбаи иссиқлик элементларининг хусусий хол бўлиб актив модданинг оксидланиш ва қайта тикланиш холатлари углерод ва угливодларнинг ферментлари орқали ҳосил қилинади.