5-amaliy mashg’ulot

3.5 Takrorlash, umumlashtirish va bilimlarni tekshirish darslari 
 
Takrorlash darsi
. Amaliy geografiya darslarida keng tarqalmagan, juda kam 
hollardagina qo’llaniladi. Chunki har bir geografiya darsida muntazam ravishda 
o’quvchilarni bilim va ko’nikmalari tekshirib boriladi. Takrorlash darslari quyidagi 
hollarda qo’llaniladi: 
‐ yirik bo’limlar va mavzularni o’tib bo’lingandan so’ng bilimlarni mustahkamlash 
maqsadida; 
‐ agar yangi material oldingi darslar bilan bog’langan bo’lsa, takrorlash yangi 
mavzuni o’zlashtirishga yordam bersa. Amaliy geografiya darslarida takrorlash 
darsini qachon va qaysi mavzuni o’rganishda qo’llashni o’qituvchi xal qiladi. 
Takrorlash darslarini boblar tugagandan so’ng qo’llash mumkin. 
Bilimlarni umumlashtirish darsi. 
Mazkur darslar quyidagi tarkibiy qismlardan 
iborat: o’quvchilarni darsni maqsadi va vazifalari bilan tanishtirish; ta’limiy-
tarbiyaviy vazifalarni bajarish; darsni yakunlash; uyga vazifa berish. Hozirgi paytda 
umumlashtirish darslari keng tarqalmoqda. Ular maktab geografiya kurslarini 
barchasida ko’zda tutilgan. Ko’p hollarda bunday darslarni umumiylashtiruvchi 
takrorlash darsi ham deb ataladi. Chunki bilimlar umumlashtirilganda ular albatta 
takrorlanadi.

---

Bilimlarni umumlashtirishni axamiyati quyidagi hollarda namoyon bo’ladi:
‐bilimlarni umumlashtirish o’quvchilar ongida dunyoqarash g’oyalarni 
shakllantirishda muhim axamiyatga ega; 
‐ bilimlarni umumlashtirish har bir geografiya predmetidagi bilimlarni tizimlashda 
ya’ni tartibga solishda katta axamiyatga ega. Geografiya kursida tabiiy hududiy 
komplekslar, dunyoning yaxlitligi va bir butunligi, jahon xo’jalik tizimi va h.k. 
Bilimlarni tizimlashtirish deganda geografik voqea va hodisalar, obyektlarni 
tarqalishi va taqsimlanishi tushuniladi. Bunda geografik voqea va hodisalar hamda 
obyektlar o’xshash belgilarga ko’ra tizimlarga yoki guruhlarga bo’linadi. Masalan, 
daryo vodiylari, tekislik landshaftlari, cho’llar, rivojlanayotgan davlatlar, 
rivojlangan davlatlar, yevropoidlar, mongoloidlar, negroidlar va h.k.
Shuning uchun umumlashtruvchi darslarni yirik bo’limlarni o’rganib 
bo’lingandan so’ng o’tkaziladi.
Umumlashtiruvchi darslarning muxim xususiyatlaridan biri o’quvchilar 
bilimlarni tizimlashtirish va umumlashtirish asosida yangi bilim va ko’nikmalarga 
ega bo’lishadi. Shuning uchun o’quvchilar o’zlarining bilimlariga asoslanib 
dunyoqarash g’oyalarni umumiy belgilari, tamoyillari qonuniyatlarini egallash 
bo’yicha geografik ko’nikmalarga ega bo’lishadi.