5-amaliy mashg‘ulot. Tarmoqninig administrativ boshqaruv tizimining vazifalari va tuzilishi

Endi oraliq dasturiy ta’minotlarning tavsifini ko‘rib chiqamiz. Oraliq 
dasturiy ta’minot – dasturiy ta’minotlar sinfi bo‘lib, taqsimlangan klient server 
ilovalarining komponentlarini birlashtirish yoki yagona axborot tizimiga 
tarmoq ilovalarini birlashtirish uchun qo‘llaniladi. 
Oraliq dasturiy ta’minotlar turli plotformalarda ishlovchi, o‘zaro aloqa 
qiluvchi turli ilovalarga murojaat qilish xizmatlari to‘plami hisoblanadi. Oraliq 
dasturiy ta’minotlarning umumiy amaliy interfeyslari(API) geterogen tarmoqlarni 
realizatsiya qilish vositalari va infrastrukturalariga bog‘liq bo‘lmagan holda ilovalar 
o‘rtasida o‘zaro aloqa tashkillashtirishga imkon beradi, tarmoqning tarkibiy
tuzilishidagi o‘zgartirishlar ilovalarni o‘zgartirishni talab etmaydi.
CORBA, COM va Java Beans kabi ob’ektlarning o‘zaro aloqasini yagona 
ko‘rinishda taqdim etuvchi oraliq muxit texnologiyalari komponentlardan qayta 
foydalanishni ta’minlaydi va shu sababli ular komponentlar texnologiyalari deb 
nomlanadi. Lokal tarmoqlardan boshlab katta taqsimlangan tizimlarda 
qo‘llaniluvchi har qanday klient server muhitlari bunday texnologiyalar asosida 
quriladi. Ma’lumki, har doim klient serverga so‘rov jo‘natadi yoki ma’lumotlar 
bazasidan ma’lumotlarni ilova yuklab oladi. Bunda klient server aloqasida oraliq 
dasturiy ta’minot vositachi bo‘lib hizmat qiladi. Kommunikatsion protokollar 
ma’lumotlar bazasiga so‘rov yuborish tillari, dasturiy ilovalar va operatsion tizimlar 
nomuvofiqligini oraliq dasturiy ta’minot orqali bartaraf etiladi. Aytish mumkinki, 
oraliq dasturiy ta’minot klient-server muhitlarining asosiy qismi hisoblanadi, agar u 
to‘g‘ri ishlamasa, ma’lumot almashish tizimi butunlay ishlamaydi. O‘zaro 
bog‘lanish tizimi ishlamaydi. 
Odatda amaliy dasturlash interfeysi deb ta’rif beriluvchi oraliq dasturiy 
ta’minot klient va server yoki serverlararo yuqori darajali kommunikatsiyani 
ta’minlashda vositachi vazifasini bajaradi. U tarmoq yoki transport pog‘onasi ustida 
ishlaydi va quyidagi kommunikatsion xizmatlarga bog‘liq bo‘lmaydi. Masalan, 
klient qismida joylashgan ilovaga tarmoqning boshqa qaysidir qismida joylashgan 
boshqa operatsion tizimdan foydalanuvchi serverdagi xizmat yoki ma’lumot zarur 
bo‘lishi mumkin. Kerakli ma’lumotlarni izlash bilan shug‘ullanuvchi klient server 
ilovasining qismi oraliq dasturiy ta’minotga so‘rov jo‘natadi. Oraliq dasturiy 
ta’minot ma’lumotga so‘rov jo‘natadi va olingan natijani qayta ishlab ilovaga qayta 
yuboradi.

---

Middleware xizmatlari operatsion tizimlar va tarmoq xizmatlari bilan 
taqqoslanganda keng qamrovli turli ko‘rinishdagi API funksiyalarini tavsiflaydi va 
quyidagilarni ta’minlaydi: 

boshqa tarmoq xizmatlariga va ilovalariga bevosita kirish; 

boshqa tarmoq servislariga bog‘liq emas; 

yuqori darajadagi ishonchlilik va doimiy tayyorgarlik. 
Oraliq dasturiy ta’minot bir vaqtda klient va server operatsiyalari bilan aloqa 
qiladi. Uni Web-ilovalar va meynfraym bazasidagi eski tizimlar kabi turli tizimlarni 
bog‘lovchi modul sifatida qarash mumkin. Ushbu dasturiy ta’minot kompaniyalarga 
o‘zlarining eski tizimlarini saqlab qolish va ularni yangi tizimlarga bog‘lash 
imkonini beradi, shuningdek, yangi ilovalarda qo‘llaniluvchi oxirgi ishlanmalardan 
foydalanish imkonini beradi.