5-Amaliy mashg’ulot Mavzu: Havodagi gaz va chang miqdorini aniqlash. Ishdan maqsad

---

5-Amaliy mashg’ulot 
Mavzu: Havodagi gaz va chang miqdorini aniqlash. 
 
Ishdan maqsad;
Ishlab chiqarish muhitidagi havoning changlanganlik darajasini 
gravimetrik usulda o’lchash va havoning gazlanganligini PGF tipidagi gazaonalizator yordamida 
aniqlashni o’rganish hamda sanitariya nuqtai nazaridan baho berish. 
Foydalaniladigan asbob va moslamalar
 
CHanglanganlik darajasini aniqlash qurilmasi, chang so’riluvchi kamera, aspirator, allonj 
va filtrdan iborat yig’iluvchi qutti, PGF gazonalizatori. 

Umumiy ma’lumot
. 
Havodagi gaz va bug’ mikdorini aniqlash uchun mo’ljallangan priborlar gazoanalizatorlar 
deb ataladi. 
PGF tipidagi ko’chma gazoanalizator kabel tonneli, quduq havosida yoki biror xonada ish 
boshlashdan oldin uning havosida yonuvchi gazlar miqdorini aniqlashga imkon beradi. 
PGF gazoanalizatorining sxemasi (10-rasm) elektrik o’lchash ko’prigidan iborat bo’lib, 
yonuvchi gazlar bo’lmaganida ko’prik muvozanatda bo’ladi. Gazoanalizatorning o’lchash 
kamerasi(9) ga priborga mantaj qilingan porshenli nasos yordamida analiz qilinayotgan havo 
bilan gazning aralashmasi so’rib olinadi. 
Ta’minlash manbai zanjiridagi tugmacha bosilganda tok o’lchash kamerasiga 
joylashtirilgan platina spiralni qizdiradi va shu spiralda, agar gaz-havo aralashmasi yonuvchi 
bo’lsa, uning katalitik yonishi sodir bo’ladi. 
Kamera (9) da aralashmaning yonishidan qo’shimcha qizish hisobiga platina spiralning qarshiligi 
kamera (10) dagi qarshilikka nisbatan o’zgaradi. Buning natijasida ko’prikning muvozanati 
buziladi va galvanometrning strelkasi og’adi. 
10-rasm. PGF gazoanalizatorining elektrik sxemasi. 
1-batareya, 2 va 3- o’zgaruvchan rezistorlar, 4 galvonametr, 5 va 6 o’zgarmas
rezistorlar, 7 va 8 galvonometrning qo’shimcha rezistorlari, 9-o’lchash 
kamerasi; 10- taqqoslash kamerasi. 

---

11-Rasm: Gravimetrik usulda havoning changlanganlik darajasini aniqlash qurilmasi.

I-changlantirish kamerasi: II-aspirator: 1.Havo purkagichlar: 2 -uch yo’nalishli kran: 3 - organik 

oyna: 4- filtrli allonj: 5-rezina trubakalar: 6 –shtutser: 7-oyna. 
8-namuna olish tezligini rostlovchi dasta: 9-rotametr: 10-chang yig’gich.