5- mavzu. Kvant biofizikasi elementlari

Yorug’likning yutinish qonuni, yutilish spektri.
Grotgus qoidasiga ko’ra, fotokimeviy reaksiyaga faqat molekula tomonidan yutilgan nurgina sabab bo’ladi. Demak, fotokimeviy jara­yenlar asosida yerug’likning yutilish hodisasi yetadi.
Intinsivnigi I₀ - nurning, qalinligi l-ga teng yutuvchi muhitdan o’tishini ko’zdan kechiramiz. Mazkur intensivnik, yutuvchi muhitdan chiqqanda, yutilish evaziga kamayib, I-ga teng bo’lib qoladi. Mazkur bog’liqlik Buger- Nambert-Ber qonuni nomi bilan yuritiladi.
I = Io e^-Sl , yeki lg(Io/I) = lg(1/T) = D = Sl,
Bu yerda  - molyar ekstinksiya koeffisiyenti (o’lchov birnigi M^-1sm^-1) bo’lib, u S = 1 mol/n va l = 1 sm da, D = .  - koeffisiyent konsentrasiya emas, modda tabiati va yutinuvchi nur tabiatiga bo\ni= bo’lib, "moddalilg pasport xarakteristikasi"ga doir belgilar jum­lasiga kiradi. D-optik zichlik yoki ekstinksiya (nur yutish)- o’lchov birligiga ega bo’lmagan kattalik, l- yutilish qalilligi, sm.
Buger-Nambert-Ber qonuni moddaning konsentrasiyasi bilan optik zichligi o’rtasidagi chiziqli munosabatni aks ettiradi va shuning uchun u analitik maqsadlarda keng qo’llaniladi. T va D kattaliklar o’rtasidagi aloqa shundayki,Masalan, tiniqligi T=0,01 (yeki 1%)ga teng eritmaning optik zichligi D = 2 ga teng. T = 10% bo’lsa, D = 1ga teng va h.k.
Ekstinksiya koeffisiyenti monoxromatik nurning to’lqin uzunligiga bog’liq, ya’ni  () bo’lib, aynan mana shu bog’liqnik yutish spektri deb ataladi. Chunki, modda konsentrasiyasi - S va yutilish qalinligi - l, nur to’lqin uzunligiga bog’liq bo’lmagannigi uchun, D-ning -ga bog’liqligi- D() ham, yutish spektri deb ataladi.
Yutish spektrlari spektrofotometrlarda o’lchanadi. Spektrofotometr, yutuvchi modda eritmasi orqali o’tgan nur intensivligini (I)ni, eri­tuvchi orqali o’tgan nur intensivligi (I₀) bilan solishtirishga asoslanib ishlaydi.