5- маъруза мавзу: Грунтларни юк кўтариш қобилияти

5- МАЪРУЗА
МАВЗУ: Грунтларни юк кўтариш қобилияти
Режа.
5.1.Бир хил грунтли заминларда табиий босимни аниқлаш.
5.2.Хархил қатламли заминларда табиий босимни аниқлаш.
5.3. Ер ости сувлари бўлган заминларда табиий босимларни аниқлаш.


5.1 Бир хил грунтли заминларда табиий босимни аниқлаш
Табиий босим деб - юқори қатлам грунтини ўз оғирлигидан пастки катламча бераётган кучланишига айтилади.
Замин грунтлари Н чукурлик бўйича бир хил жинсли бўлса, табиий босимни қиймати Н чукурликдаги қатламки сатхида қуйдаги ифодадан хисобланади
_тн = ₀ Н g , кПа ;
Бу ерда:
₀ - грунтни хажмий оғирлиги, гс/см³;
Н - кўрилаётган чуқурлик, м ;
g - ўтиш коэффициенти g=10
Табиий босимни қатламни ихтиёрий Z чуқурлига учун қуйдагидан хисобланади:
_тн = ₀ Z g , кПа ;
5.2.Хархил қатламли заминларда табиий босимни аниқлаш.
Замин грунтлари қурилаётган Н - чуқурлик учун хар хил қатламдан h₁, h₂, ..., h_n ва грунтларини хажмий оғирлиги ₀₁, ₀₂, ..., _0n иборат бўлса 12.2-расм у холда, хар бир қатламни остки юзасида хосил бўлаётган табиий босимни алохийда хисобланади ва қуйдаги тартибда бажарилади.

Биринчи қатлам учун

_т1 = ₀₁ h₁ g , кПа ;
Иккинчи қатламни остки юзаси учун
_т2 = _т1 + ₀₂ h₂ g , кПа ;
Шу тартибда қўшиб хисобланаверади, охирги n қатлам учун
қуйдагига тенг бўлади
_тn(н) = _т2 + _0n h_n g , кПа
Ихтиёрий Z чуқурлиги учун эса қуйдагига хисобланади.
_тz = _т1 + ₀₂ zg , кПа
5.3. Ер ости сувлари бўлган заминларда табиий босимларни аниқлаш.

1. Бир хил ва хар хил қатламли грунтли заминларда маълумчўқурликда ер ости суви мавжуд бўлса, у холда ғоваклари сув билан тўла турган қатлам грунтларини муаллак холдаги хажмий оғирлиги хисобланиб табиий босимни аниқланади. Ер ости суви h_c чуқурликдан ўтган, бу хол учун табиий брсимни сувни сатхи учун аниқланади

_тс = ₀ h_с g , кПа

Ер ости суви ғоваклари билан тўла турган грунтни, муаллак холидаги хажмий оғирлиги хисобланади.

_0м = (_S - _C ) / (1 + e) , гс/см³ ;
Бу ерда:
_S - грунтни солиштирма оғирлиги, гс/см³;
_C - сувни зичлиги, _C = 1 гс/см³;
e - ғоваклик коэффициенти.
Агар грунтни хажмий оғирлиги ₀ , грунтни ғоваклари табиий холда сув билан тўла турган холи учун аниқланга бўлса (намлик даражаси G=1), муаллак хажмий оғирлик қуйидагича аниқланади.
_0м = _S0 - _C, гс/см³ ;
Табиий босим қиймати H чуқурлик учун қуйдагига тенг
_{т сн} = _тс + _0Мhg , кПа ;
ёки ихтиёрий Z чуқурлик учун
_{т сz} = _тс + _0Мzg , кПа ;
Бу ерда:
g - ўтиш коэффициенти g=10
2. Замин грунтларини сиқилувчи қатламида, ер ости сувидан кейин, сув ўтказмайдиган қатлам бўлса, уни устки юзасида табиий босимни миқдори ўзгаради.
Бундай хол учун ғоваклари сув билан тўла турган грунтни муаллақ хажмий оғирликни, фақат суви бор қатлам учун этиборга олинади, 12.4-расм _т1 ( ) ифодасига асосан аниқланади, ер ости суви устки сатхига табиий босимни қуйдаги ифодадан аниқланади.
_т2 = _т1 + ₀₂ h₂ , кПа ;
Ер ости сувини остки сатхи учун эса, ( ) ва ( ) ларни бирини эътиборга олиб _0М аниқланиб табиий босим хисобланади.
_тс = _т2 + _0М h_с , кПа ;

Сув ўтказмайдиган қатламни остки юзаси учун табиий босим куйдагига тенг

_тн = _т2 + ₀₃ h₃ , кПа ;
Ер ости сувини табиий босимга таъсирини этиборга олиш, заминни қуйи сиқилиш чегарасини, аниқлашга сезиларли ўзгартириш киритади, у эса ўз навбатида чўкишни миқдорини юқори аниқликда хисоблашга имкон туьдиради.