4–амалий : Бурчак ўлчаш. (4-соат) Бурчак ўлчаш асбоблари ва уларнинг асосий қисмлари

5.4 – шакл. Иплар тўри 1 – вертикал ип; 2 – горизонтал ип; 3 – дальномер иплари; 4 – биссектор иплари.

Объектив оптик маркази билан иплар тўри марказини бирлаштирувчи чизиққа визир ўқи дейилади. Объектив ва окуляр оптик марказларини бирлаштирувчи чизиққа оптик ўқ дейилади. Қўриш трубасининг объектив ва окуляр кисмларининг кўндаланг кесимлари марказидан ўтган чизиққа геометрик ўқ дейилади.

Қўриш трубасини объектнинг бирор нуқтасига визирлаш деганда, шу нуқта тасвирини иплар тўрнинг иплари кесишган нуқтасига тўғрилаш тушинилади. Агар Қўриш трубаси орқали бирор нуқтага қараб кўзни у ёқ- бу ёққа (ўнга - чапга ёки юқорига-пастга) қаратсангиз, иплар кесишган нуқта объектнинг нишон нуқтасидан салгина силжийди. Бу ҳодиса иплар тўрининг паралакси дейилади. Паралакс окуляр трубасини бураб тўғирланади.
Қўриш трубасида кузатилаётган объектни (нуқтани) аниқ тасвирини ҳосил қилиш учун кремальера винти буралади, иплар тўрини аниқ тасвирини хосил қилиш учун окуляр трубаси буралади.
Қўриш трубаси асосан катталаштириб кўрсатиши, Қўриш майдони ва равшан кўрсатиш билан характерланади. Қўриш трубасининг катталаштириш даражаси объектив фокус оралиғи  билан окуляр фокус оралағи  нисбанига тенг, яъни
 . (5.1)
Геодезик асбобларда Қўриш трубасининг катталаштириши 15 каррадан 60 каррагача ва ундан ҳам катта бўлиши мумкин. Қўриш трубасининг кўзғалмас ҳолатида трубада кўринадиган фазога Қўриш трубасининг қўриш майдони дейилади.
Кўриш бурчаги α ни бурчак учи объектив оптик марказида бўлади, унинг томонлари тўрли диафрагмани ab диаметрига таянади (5.5 шакл). Кўриш майдони қуйидаги формула билан аниқланади:
 . (5.2)

5.5– шакл. Қўриш трубаси майдонни аниқлашга доир.

5.2 формуладан кўриниб турибдики, трубани қўриш майдони Қўриш трубасининг катталаштиришига тескари пропорционал экан. Геодезик асбобларда Қўриш трубасининг кўриш майдони 30' дан 2^o гача бўлади.

Одам кўзини қўриш имконияти тахминан бир минутга тенг, шунинг учун қуролланмаган кўз билан визирлаш хатоси ±60'' деб қабул қилинади.
Қўриш трубаси ёрдамида визирлаш бажарилганда визирлаш хатоси Қўриш трубасининг катталаштиришига пропорционал камаяди, яъни:
 . (5.3)