|
Kasbiy kompetentlik – o‘qituvchi tomonidan kasbiy faoliyatni amalga oshirish uchun zarur bo‘lgan bilim, ko‘nikma va malakalarning egallanishi va ularni amalda yuqori darajada qo‘llay olinishidan iborat.
Kasbiy kompetentlik o‘qituvchi tomonidan faqatgina o‘zining mutaxasislik fani va uning metodikasiga doir bilimlarga ega bo‘libgina qolmasdan, Prezident formonlari va qarorlari, hukumatning qarorlari, xalq ta’limi vazirligining
me’yoriy hujjatlari, mamlakatning iqtisodi va siyosati, pedagogika, psixologiya va yondosh fanlar bo‘yicha integrativ bilimlarga ham ega bo‘lishlarini talab etadi.
Pedagog kasbiy kompetentlikka o‘zining ustida uzluksiz mustaqil ishlashi orqali erishadi. Mazkur jarayonning natijadorligini ta’minlash maqsadida mamlakatimizda uzluksiz malaka oshirish tizimini yo‘lga qo‘yilgan. Shuning bilan birgalikda o‘qituvchilarda oldindan mavjud va yangidan egallangan bilim, ko‘nikma va malakalarini amaliyotga qo‘llashlari, ya’ni ta’lim beruvcining pragmatik bo‘lishi ustidan barcha tegishli ma’muriy organlarning mavjud qonunlar doirasidagi korrupsiyadan holi nazoratlari ham talab etilishi lozim. O‘qituvchining o‘quvchilarini kafolatlangan bilim bilan ta’minlashga yo‘naltirilgan faoliyati uning progmatikligiga misol bo‘laoladi. Aslida, kompetent bo‘lmagan insonning ta’lim muassasalarida faoliyat ko‘rsatishi aslo mumkin emas. Afsuski bunday holat uchrab turadi.
Xulosa qilib aytganda o‘qituvchining kasbiy kompetentligi uning yuqori darajadagi o‘quv pedagogik faoliyati, o‘zining egallab turgan o‘rniga, hamkasblariga, o‘quvchilariga va ularning ota-onalariga bo‘lgan munosabatida, ijtimoiy pedagogik faoliyatida va axborotlarni to‘plash, ularni saralab o‘z o‘rnida va me’yorida foydalanishida nomoyon bo‘ladi.
Avvalo, o‘qituvchida o‘zining kasbiy-shxsiy faoliyatiga nisbatan kuchli ehtiyoj bo‘lishi zarur.
Ehtiyoj atamasi arab tilida muhtojlik, zarurat, zaruriyat, talab, hojat ma’nolarini anglatadi. Demak, o‘qituvchida pedagoglik kasbiga zarurat, zaruriyat, talab, hojat bo‘lmog‘i darkor. Ehtiyoj - insonni faollikka keltiruvchi ichki mexanizm, undovch hisoblanadi.
Ehtiyojning muhim xususiyati uning dinamik xarakterga ega ekanligida. Chunki, biror ehtiyoj qondirilishi bilan, yana yangisi paydo bo‘ladi. Shunday
ekan, o‘qituvchida kasbiy kompetentlikni yuqori darajada egallashga nisbatan, doimiy ehtiyoj bo‘lishi talab etiladi.
O‘qituvchilarda o‘z kasbiy-shaxsiy kompetentliligini rivojlantirish ehtiyoji, davlat va jamiyat ehtiyojiga mos kelishi lozim.
O‘qituvchi faoliyatida qo‘yidagi kasbiy-shaxsiy ehtiyojlar nomoyon bo‘lishi mumkin:
o‘quv pedagogik faoliyatga bo‘lgan ehtiyoj;
shaxsiy faoliyatga bo‘lgan ehtiyoj;
ijtimoiy pedagogik faoliyatga bo‘lgan ehtiyoj;
axborot-kommunikatsion faoliyatga bo‘lgan ehtiyoj;
shogirdlar, hamkasblar va el–yurt e’tirofiga erishishga bo‘lgan ehtiyoj.
Ta’limning bosh maqsadini hal etishga qaratilgan o‘quv pedagogik faoliyatga bo‘lgan ehtiyoj, o‘qituvchining Respublika Prezidenti farmonva qarorlari, Vazirlar mahkamasi qarorlari, ta’limi vazirligining me’yoriy hujjatlari, mamlakatning iqtisodi va siyosatini, o‘zi o‘qitadigan fan, uni o‘qitish metodikasi, pedagogika, psixologiya va yondosh fanlar asoslaridan etarli darajada bilimlarga ega bo‘lishi va ularni amaliyotga yuqori darajada tadbiq etaolishi orqali qondiriladi.
SHaxsiy faoliyatga bo‘lgan ehtiyoj o‘qituvchining o‘zkasbiy faoliyatiga, hamkasblariga, o‘quvchilariga va ularning ota-onalariga munosabatining loyiqligi va munosibligi ustida tinimsiz izlanishda bo‘lishi, yo‘l qo‘yilishi mumkin bo‘lgan xato va kamchiliklarining oldini olish va yutuqlarini oshirib borish orqali qondiriladi.
O‘qituvchining ijtimoiy pedagogik faoliyatga bo‘lgan ehtiyoji, ta’lim oluvchilar jamoasini his eta olishi, ularning tuyg‘ularini anglashi, qiziqish va ehtiyojlari, duch kelishi mumkin bo‘lgan qiyinchiliklarini oldindan bilib olishi;
- har bir ta’lim oluvchining individual psixologik xususiyatlarini bilishi;
- darsda va darsdan tashqari o‘quv-tarbiyaviy tadbirlarni loyixalash, tashkil qilish va o‘tkazish buyicha bilim, ko‘nikma va malakalarga ega bo‘lishi;
- o‘quvchilarda fan, hayot, san’at, ijtimoiy foydali mehnatga qiziqishni oshirish va ularni ta’lim-tarbiya jarayoniga yuqori darajada tadbiq etaolishi orqali qondiriladi.
Axborot-kommunikatsion faoliyatga bo‘lgan ehtiyoji, o‘qituvchining AKT vositalari bilan yetarli darajada ta’minlanganligi, ular yordamida tegishli axborotlarni to‘plashi, saralashi va zarur paytda ulardan o‘z o‘rnida va me’yorida, yuqori darajada samarali foydalanaolishi orqali qondiriladi.
O‘qituvchining kasbiy-shaxsiy faoliyatiga mosligi, qo‘yidagi beshta kompetentlik sifatlarida nomoyon bo‘ladi:
1. Ijtimoiy kompetentlik – ijtimoiy munosabatlarda faollik ko‘rsatish ko‘nikma, malakalariga egalik, kasbiy faoliyatda sub’ektlar bilan muloqotga kirisha olish.
Do'stlaringiz bilan baham: |
