4-modul. Innovatsion izlanishlarda-ilmiy tadqiqot va tajrnba konstruktorlik ishlarini (ittki), tashkil yetish

Yuqorida sanab o‘tilgan yutuqlar bilan bir qatorda mamlakatimizda sohaning o‘z yechimini kutayotgan ayrim muammolari ham mavjud. Jumladan:
1.Dunyo yalpi ichki mahsulotining 5,5 % i AKT sohasi hissasiga to‘g‘ri keladi, Janubiy Koreyada bo‘ ko‘rsatkich 11,8 % ni, AQShda 6,8 %ni tashkil qiladi. Mamlakatimizda bo‘lsa yalpi ichki mahsulotning 2 % i AKT hissasiga to‘g‘ri kelmoqda. Mamlakat yalpi ichki mahsuloti umumiy kesimida AKT
ulushining kamligi;
2.Respublikadagi jami xizmatlar kesimida AKT xizmatlari ulushining rivojlangan mamlakatlar bilan taqqoslaganda kamligi;
3.Har yili chop etiladigan “Axborotning ochiqlik darajasi” reytingida malakatimizning pastki o‘rinlarni egallayotganligi;
4.Tashkiliy jarayonlardagi byurokratik to‘siqlarning hali-hamon saqlanib qolayotganligi;
5.Zamonaviy dasturiy mahsulotlar bozorinining yetarli darajada shakllanmaganligi;
6.AKT xizmatlari bozorida malakali mutaxassislarning yetishmasligi va boshqalar.
O‘zbekistonda izchillik bilan amalga oshirilayotgan chuqur iqtisodiy islohotlardan ko‘zlangan maqsad innovatsion rivojlanish asosida mamlakatning barqaror iqtisodiy o‘sishini ta’minlashdan iboratdir. Jahon tajribasidan ma’lumki, innovatsion rivojlanish ko‘rsatkichi mamlakat yalpi ichki mahsuloti (YaIM)da ilmiy tadqiqot va tajriba-konstruktorlik ishlanma (ITTKI)lariga ajratilgan harajatlar ulushi bilan ifodalanadi.
Bugungi kunda rivojlangan mamlakatlarda ITTKIga YaIMning 3 % atrofida mablag‘i sarflanadi. Rivojlanayotgan mamlakatlarda bo‘lsa bu ko‘rsatkichning kamida 1,5 % atrofida bo‘lishi tavsiya etiladi. Bunday tavsiya Xalqaro Akademik Kengash tomonidan ishlab chiqilgan.
2000 yilda Yevropa Kengashi tomonidan Yevropa Ittifoqining fan, texnologiyalar va innovatsiya sohasidagi siyosati – Lissabon strategiyasi qabul qilindi. Bu hujjatda fan, texnologiyalar va innovatsiya sohasidagi siyosati va ustuvor vazifalar o‘z aksini topgan. Mazkur hujjatga 2002 yilda Barselonada o‘zgartirish kiritilgan. Unga ko‘ra innovatsiyalar uchun YaIMning kamida 3 %
ajratilishi kerak[12].
Mamlakatimizda iqtisodiyotning innovatsion rivojlantirilishi aholi turmush darajasining yaxshilanishida, daromadlarning o‘sishida, jamiyatda inson omili rolining oshishida, atrof-muhit ifloslanish darajasining kamayishida, “yashil iqtisodiyotni” barpo etilishida, fan va texnikaning eng so‘ngi yutuqlarining tez fursatlarda o‘zlashtirilishida, iqtisodiyotning raqobatbardoshligini oshirishda, barqaror iqtisodiy o‘sish sur’atlariga erishishda, qisqacha qilib aytganda, mamlakatimizni aholi turmush darajasi yuqori va taraqqiy etgan mamlakatlar qatoridan o‘rin olishida o‘z aksini topadi.
AKT sohada so‘ngi yillarda olib borilgan tadqiqotlarning ko‘rsatishicha, mamlakat yalpi ichki mahsulotining o‘sishi va AKTining rivojlanishi o‘rtasida uzviy bog‘liqlik mavjud ekan. Fikrimizning isboti sifatida A.M.Qodirov boshchiligidagi bir guruh iqtisodchi olimlarning fikrini keltirib o‘tamiz: “AKT hozirgi kundagi global iqtisodiyotning ajralmas qismi bo‘lib, u nafaqat jahon bozorining samarali faoliyat yuritishini ta’minlovchi vosita, balki dunyo iqtisodiyoti rivojlanishining lokomotividir. Rivojlangan mamlakatlarning hukumatlari bu sohani iqtisodiy rivojlanishning strategik vektori sifatida ko‘rib, hozirgi bosqichda unga iqtisodiy o‘sishni tezlashtirishning asosiy manbai sifatida qarayotganliklarini ta’kidlaydilar”[10].