4 модул 3-мавзу: Ўлка тарихи ва туризмини ўрганишда музей экспонатлари ва ўлкашунослик тўгараклари режа

 
4. Ўлкашунослик тўгараклари. 
Таълим муассасаларида музей иши ўлкашунослик тўгараги ишлари
билан бирга олиб борилади. Тўгаракларда қуйидаги бўлимлар фаолият
кўрсатиши мумкин: 
Археология бўлими; 
Нумизматика бўлими; 
Маданий ѐдгорликлар; 
Ҳунармандчилик; 
Шон-шуҳрат; 
Қишлоқ хўжалиги; 
Ўрта Осиѐда тилшуносликнинг ривожланиши ва ҳоказо. 
Тўгарак қошида юқоридаги бўлимларга асосланган ҳолда
учрашувлар ўтказиб турилади. Масалан: “Авлодлар учрашуви”, “Иккинчи
жаҳон уруши қатнашчилари билан учрашув”, “Меҳнат фахрийлари билан
учрашув” ва ҳоказо. 
Муассасада ўлкашунослик тўгарагини ташкил этиш ўқувчиларнинг ўз 
ўлкасини чуқур ўрганишларига катта ѐрдам беради. Ўлкашунослик 
тўгарагини ташкил этишдан олдин ана шу муҳим ва мураккаб ишга 
раҳбарлик қила оладиган, ишини чин кўнгилдан севадиган ва бу соҳада 
етарли билим ва малакага эга бўлган мутахассисдан раҳбар танлаш ва уни 
мактаб ўқитувчилари Kенгашида тасдиқлаб олиш зарур. Бу анча қийин 
масала. Ўлкашунослик тўгарагининг бўлғуси раҳбари нималарни яхши 
билиши керак? Энг аввало, у ўлкашунослик нима ва у нималарни ўрганади 
ва нимадан баҳс этади, ўлкашуносликнинг манбалари ва объектлари 
қайсилар? 1917 йилгача, ундан кейин ўлкашуносликнинг ривожланиш 
босқичлари, турлари, тарихий ўлкашунослик ва туризмнинг илмий – назарий
ва услубий асосларини ва шу каби жиҳатларини жуда яхши билган ва 
тушуниб олган бўлиши керак.
Бинобарин, ана шуларни ўрганиб олмасдан туриб ўлкашунослик 

---

соҳасида маълум бир натижага эришиб бўлмайди. 
Тарихий ўлкашунослик ва туризм эса уни қуйидаги асосий 
манбаларини ўрганишдан бошланади. Қўлланмада баѐн қилинганидек, 
даставвал 
ўлкашунослик 
ҳақида 
қисқача 
маълумот 
берилади: 
ўлкашуносликда археология, этнография, топонимиканинг роли ва аҳамияти 
очиб берилади: ўлкашуносликнинг асосий манбаларидан архившунослик, 
музей экспонатлари ҳақида батафсил тушунча ҳосил қилинади.
Ўлкамиз тарихини чуқур билиш ва ўқув-тарбия ишларининг
савиясини бугунги кун юксак талаблари даражасига кўтариш учун
таълим муассасаларида ўлкашунослик музейларини ташкил этиш катта
аҳамиятга эга. Таълим муассасаларда ўлкашунослик тўгарак ва
музейларининг ташкил этилиши тарихий обидаларни сақлаш ва
муҳофаза қилишда, қадимий манзилгоҳларни қидириб топишда катта
аҳамият касб этади. Ўлка тарихига доир материаллардан ўқув жараѐнида
ўринли ва мақсадга мувофиқ фойдаланиш ўқувчиларнинг ўз ўлкаси
тарихини янада чуқурроқ билиб олишларига ва мустақил ижод
қимлишларига имкон яратади, айни вақтда ўтмишни яхши билган ҳолдда
келгуси ҳаѐт йўлларини танлаб олишларига ҳам ѐрдам беради.
МАВЗУНИ МУСТАҲКАМЛАШ УЧУН САВОЛЛАР: 
 
1. Музейлар хақидаги тушунчангиз? 
2. Музейлар қандай турлари бор? 
3. Мактаб музейлари қандай ташкил этилади? 
4. Ўлкашунослик тўгараклари қандай ахамиятга эга? 
ТАЯНЧ ТУШУНЧАЛАР 
1. 
Экспонат
– музейларда кўргазмага қўйилган нарса, буюм. 
2. 
Пейзаж 
– табиат манзаралари тасвири.