4-mavzu: osiyo mamlakatlarida ta’lim-tarbiya jarayonining o‘ziga xos xususiyatlari va ularning qiyosiy tahlili. Xitoy

Maxsus ta’lim. Xitoyda maxsus ta’limga katta ahamiyat beriladi. Nogironlar ta’lim olish huquqini kafolatlovchi qonun va ko’rsatmalar qabul qilingan. Hozirgi kunda 1655 ta maxsus ta’lim o’quv muassasasida 365 mingdan ortiq kishi tahsil oladi.
Xitoyda 1029 ta nogironlar uchun kasbiy tayyorlov kurslari va 2898 ta oddiy tayyorlov kurslari faoliyat yuritayapti, kar-soqov bolalar uchun 1700 ta sog’lomlashtirish markazi tashkil etilgan bo’lib, unda 70 mingdan oshiq bolalar tayyorgarlikdan o’tgan. 2003 yil 3 mingdan ortiq nogironlar oddiy oliy o’quv yurtlariga kirdi. Maxsus ta’limni rivojlantirish uchun siyosiy ko’rsatmalar ishlab chiqilgan, maxsus ta’limni rivojlantirish fondi tashkil qilingan.
Nodavlat ta’lim muassasalari. Xitoy davlati jamoatchilik asosida ta’lim muassasalarini tashkil etishni qo’llab quvvatlaydi. Xitoy Xalq Respublikasining Davlat ta’limini rivojlantirishga ko’maklashish haqidagi qonuni 28 dekabr 2002 yil e’lon qilindi va 2003 yil 1 sentabrdan kuchga kirdi. 2003 yil oxirida Xitoyda 60 ming nodavlat o’quv muassasalari bor bo’lib, unda 11, 16 million kishi tahsil oldi. Bulardan 1202 oliy o’quv yurtiga 1,4 million talaba kirdi.
Jamoatchilik asosida tashkil topgan o’quv yurtlari chet el bilan birgalikda o’quv muassasalarini qurishga kirishdi. Ko’p chet el universitetlari shu yo’l orqali Xitoyda o’rnashib oldi. Bunday hamkorlikdagi universitelar yoshlarning o’qishi uchun yana bir imkoniyat bo’ldi, hamda Xitoy ta’lim tizimini boyitdi.
Masofaviy ta’lim. Hozirgi kunda Xitoyda onlayn universitetlar ko’p. Oliy ma’lumotni masofaviy ta’lim orqali, uydan chiqmay o’tirib ham olish mumkin. Masofaviy ta’lim sekin-asta keng rivojlanib bormoqda. Masofaviy ta’limdan uzoq rayonlarda yashovchi talabalar eng katta foyda ko’radilar. Kirish imtixonlaridan yiqilgan talabalar ham ta’lim va kasbiy tayyorgarlik oladilar.
Ta’lim vazirligi 68 ta oliy o’quv yurtlari va markaziy radio va teleuniversitetga zamonaviy masofaviy ta’limning tajriba nuqtalarini yaratish bo’yicha ish boshlashga ruxsat berildi. 2013 yilning oxirigacha bu oliy o’quv yurtlari mamlakat bo’yicha 2027 oliy o’quv yurtidan tashqari markazlar yaratdilar, bular 10 ta yirik fanlar dan iborat 140 kasbni qamrab oladi. 1,373 million kishi ta’lim oluvchilar ro’yxatidan o’tgan.
1994 yil shakllana boshlagan Xitoy ta’lim va ilmiy — tadqiqot tarmog’i doirasida 20 ming km. tezkor o’rgimchak to’ri yaratildi. U 28 mahalliy va xalqaro axborot kanallariga ega, davlatning bosh shaharlarini egallagan va Xitoyda masshtabi bo’yicha ikkinchi Internet turiga aylandi. Bu tarmoq qisqa muddatda 2000 yil ochilgan Xitoy ta’lim tarmog’i bilan bog’landi.