4-mavzu. Moddiy aktivlarni hisobga oluvchi xalqaro standartlar

Zaxiralar tannarxini hisoblash yo'llari.
Bir-birining o'rnini bosadigan zaxiralar uchun quyidagi usullar qo'llaniladi:
- FIFO usuli (birinchi to'lov - birinchi ta'til) - birinchi sotib olingan yoki ishlab chiqarilgan zaxiralar birinchi bo'lib sotiladi va shunga ko'ra, davr oxirida qolgan zaxiralar sotib olinadi yoki sotilganidan keyin amalga oshiriladi;
- o'rtacha qiymat usuli – har bir moddaning qiymati davr boshida zaxiralarning o'rtacha tortilgan qiymati va shu davr mobaynida sotib olingan yoki ishlab chiqarilgan zaxiralarning qiymati bilan belgilanadi.
O'rtacha qiymat hisoblanishi mumkin:
- davriy asosda (oddiy og'irligi o'rtacha usuli);
- har bir qo'shimcha partiyani olgandan so'ng (o'rtacha og'irlikni ko'chirish usuli).

Bir-birining o'rnini bosa olmaydigan muayyan zaxiralar uchun muayyan xarajatlarni (masalan, avtomobillar, zargarlik buyumlari, qimmatbaho mo'ynali mahsulotlar, maxsus loyihalar uchun ishlab chiqarilgan va ishlab chiqarilgan mahsulotlar) aniq identifikatsiya qilish usuli qo'llaniladi.
Zahiralarni hisobga olish usullari.
Xalqaro amaliyotda aylanma zaxiralarni hisobga olishning ikkita usuli qo'llaniladi - davriy va doimiy.
Zaxiralarni davriy ravishda hisobga olish, mavjud zaxiralarni inventarizatsiya qilish natijalariga ko'ra vaqti-vaqti bilan ularning zaxiralar hisobidan xarajatlarini hisobdan chiqarishni o'z ichiga oladi. Iste'mol qilinadigan zaxiralarning tannarxi quyidagi formula bo'yicha aniqlanadi:


S = H + P + V - K

bu erda S - davr uchun hisobdan chiqarilgan zaxiralarning tannarxi;

H, K - zaxiralarning boshlang'ich va yakuniy qoldig'i qiymati;
P - davr mobaynida olingan zaxiralarning qiymati;
V - bu davr uchun ishlab chiqarilgan tayyor mahsulot tannarxi.
Zaxiralarni davriy hisobga olishning asosiy kamchiliklari bu nomenklaturadagi zaxiralarning batafsil miqdoriy va umumiy hisobining yo'qligi, shuningdek, xarajatlar va sotish xarajatlarini kuzata olmaslik; afzalliklari - buxgalteriya hisobining soddaligi va kam mehnat zichligi. U kichik va o'rta biznesda, ulgurji va chakana savdoda, xizmat ko'rsatish sohasida va bir hil mahsulotlar ishlab chiqaradigan sanoat korxonalarida oz miqdordagi materiallar (xom-ashyo) ishlatilgan holda qo'llaniladi.